Σιδηροπυρίτης pyrite

Τύπος: FeS2
Σύστημα: Κυβικό
Κατηγορία: Σουλφίδια

Μεγάλος κρύσταλλος Μεγάλος κρύσταλλος
 
ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ
Λάμψη: Μεταλλική, στιλπνή.
Χρώμα: Κίτρινο (πυριτόχρωμο), ανοικτό ορειχάλκινο μέχρι χρυσοκίτρινο. Πολλές φορές γίνεται πιο σκούρος από επιφανειακά χρώματα οξείδωσης οπότε και ιριδίζει.
Γραμμή σκόνης: Μαύρη, μαύρη υποκαστανή, υποπράσινη.
Σκληρότητα: 6 - 6½ (πολύ μεγάλη για σουλφίδιο).
Ειδικό βάρος: 5,0
Σχισμός: (100) ασαφής., κογχώδης θραυσμός.
Διαφάνεια: Αδιαφανές.
Τηκτικότητα: 2,5 - 3
Παρατηρήσεις Κρύσταλλοι συχνοί συνήθως κυβικοί. Επίσης σε πενταγωνικά δωδεκάεδρα και οκτάεδρα. Οι κύβοι και τα πενταγωνικά δωδεκάεδρα συχνά φέρουν γραμμώσεις (ποικίλσεις). Εμφανίζεται επίσης σε συμπαγή, κοκκώδη, βοτρυοειδή και σταλακτιτοειδή συσσωματώματα. Διδυμία συχνή κατά (110) συνδιαβλαστάνουσα, γνωστή ως νόμος του σιδηρού σταυρού. Αλλοιώνεται συνήθως σε λειμωνίτη και γκαιτίτη σχηματίζοντας συχνές ψευδομορφώσεις κατά σιδηροπυρίτη. Αποτελεί το πιο διαδεδομένο σουλφίδιο. Βρίσκεται σε όλους τους τύπους γεωλογικού περιβάλλοντος. Ως επουσιώδες ορυκτό στα πυριγενή, όξινα και βασικά, στους πηγματίτες σπάνια, στα κοιτάσματα μεταμορφώσεως εξ επαφής, στις υδροθερμικές φλέβες σουλφιδίων, ως προϊόν εξαχνώσεως και στα ιζηματογενή κει μεταμορφωμένα πετρώματα. Συνδέεται με άλλα ορυκτά κυρίως με γαληνίτη, σφαλερίτη, χαλκοπυρίτη, ασβεστίτη, χαλαζία, σιδηρίτη, ροδοχρωσίτη κ.ά. Χρησιμοποιείται κυρίως για την παρασκευή θειϊκού οξέος που βρίσκει εφαρμογή στη χημική βιομηχανία, στην παρασκευή λιπασμάτων, στη μεταλλουργία και στο καθάρισμα του πετρελαίου. Επίσης χρησιμοποιείται για την παρασκευή θειϊκού άλατος του σιδήρου που βρίσκει εφαρμογή στη χρωματουργία, στη βιομηχανία μελάνης, στη συντήρηση ξύλων στα απολυμαντικά κλπ.
Όνομα: Από τις λέξεις πυρ και σίδηρος. Με την ονομασία πυρίτης οι αρχαίοι εννοούσαν εν μέρει ένα σιδηρούχο και εν μέρει ένα χαλκούχο μετάλλευμα (Διοσκουρίδης, Πλίνιος). Πίστευαν ότι περιέχει φωτιά (πυρ), η οποία απελευθερωνόταν ως φωτεινές σπίθες όταν κτυπιόταν με ατσάλι. Μέχρι το 1800 οι ονομασίες πυρίτης και μαρκασίτης αναφερόταν στα ορυκτά σιδηροπυρίτης, μαρκασίτης, χαλκοπυρίτης, αρσενοπυρίτης και μαγνητοπυρίτης.
 
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ
Σιδηροπυρίτης με τις χαρακτηριστικές ποικίλσεις.
Huaron, Περού.
Photo: TheImage.
Κυβικοί κρύσταλλοι σιδηροπυρίτη (1-2 cm).
Ισπανία.
Photo: Dave Barthelmy, Mineralogy Database.
Πενταγωνικά δωδεκάεδρα σιδηροπυρίτη (4,5 cm).
Huanzala, Περού.
Photo: Isaias Casanova, IC Minerals.
Κυβικοί κρύσταλλοι σιδηροπυρίτη.
Photo: Amethyst Galleries, Inc.
Κυβικοί κρύσταλλοι σιδηροπυρίτη.
Photo: Amethyst Galleries, Inc.
Κυβικοί κρύσταλλοι σιδηροπυρίτη με ποικίλσεις.
Photo: Greene Gallery Mineral Collection, University of Wisconsin, Milwaukee.
Σιδηροπυρίτης  με σφαλερίτη.
Στρατώνι, Χαλκιδική.
Photo: Τριαντάφυλλος Σολδάτος
.
Πενταγωνικό δωδεκάεδρο σιδηροπυρίτη.
Huanca Velica, Περού.
Photo: Hershel Friedman, The Mineral and Gemstone Kingdom.
Σιδηροπυρίτης.
Quiruvilca, Περού.
Photo: Hershel Friedman, The Mineral and Gemstone Kingdom.
Ακτινωτοί δίσκοι ("δολλάρια") σιδηροπυρίτη.
Sparta, Randolph Co., Illinois, Η.Π.Α.
Photo: Hershel Friedman, The Mineral and Gemstone Kingdom.
Δίδυμος διεισδύσεως σιδηροπυρίτη.
Navajun, Ισπανία.
Photo: Hershel Friedman, The Mineral and Gemstone Kingdom.
Σιδηροπυρίτης (11 cm).
Ambasaguas, Ισπανία.
Photo: Francesc Fabre, Fabre Minerals.
Σιδηροπυρίτης με ασβεστίτη (5,5 cm).
Ορυχείο Panasqueira, Beira Baixa, Πορτογαλία.
Photo: Francesc Fabre, Fabre Minerals.
Σιδηροπυρίτης με ασβεστίτη (6,5 cm).
Ορυχείο Panasqueira, Beira Baixa, Πορτογαλία.
Photo: Francesc Fabre, Fabre Minerals.
Σιδηροπυρίτης με ασβεστίτη (7,5 cm).
Ορυχείο Panasqueira, Beira Baixa, Πορτογαλία.
Photo: Francesc Fabre, Fabre Minerals.
Σιδηροπυρίτης με ασβεστίτη.
Ορυχείο Panasqueira, Beira Baixa, Πορτογαλία.
Photo: Francesc Fabre, Fabre Minerals.
Σιδηροπυρίτης.
Tres Cruces, Potosi, Βολιβία.
Photo: Francesc Fabre, Fabre Minerals.
Σιδηροπυρίτης με ποικίλσεις.
Ambasaguas, La Rioja, Ισπανία.
Photo: Francesc Fabre, Fabre Minerals.
Σιδηροπυρίτης.
Ambasaguas, La Rioja, Ισπανία.
Photo: Francesc Fabre, Fabre Minerals.
Σιδηροπυρίτης με σιδηρίτη.
Tres Cruces, Potosv, Βολιβία.
Photo: Francesc Fabre, Fabre Minerals.
Κρύσταλλοι σιδηροπυρίτη πάνω σε ασβεστίτη (2,5 cm).
Trepca, Γιουγκοσλαβία.
Photo: Olaf Medenbach, The Magic of Minerals.
Προσανατολισμένη ανάπτυξη σιδηροπυρίτη πάνω σε ασβεστίτη (2 cm).
Ορυχείο Lindenberg, Muenster, Taunus, Γερμανία.
Photo: Olaf Medenbach, The Magic of Minerals.
Σιδηροπυρίτης.
Ορυχείο Zuni, Silverston Dist., San Juan County, Colorado, Η.Π.Α.
Photo: Lou Perloff, The Photo-Atlas of Minerals.
Πενταγωνικό δωδεκάεδρο σιδηροπυρίτη.
Chiuzbaia, Maramures, Ρουμανία.
Photo: Lou Perloff, The Photo-Atlas of Minerals.
Σιδηροπυρίτης.
Concepcion del Oro, Zacatecas, Μεξικό.
Photo: Lou Perloff, The Photo-Atlas of Minerals.
Σιδηροπυρίτης (διδυμία σιδηρού σταυρού).
Vlotho on Weser, Rhein-Westphalen, Γερμανία.
Photo: Lou Perloff, The Photo-Atlas of Minerals.
Σιδηροπυρίτης με ασβεστίτη.
Naica, Chihuahua, Μεξικό.
Photo: Lou Perloff, The Photo-Atlas of Minerals.
Σιδηροπυρίτης.
Hall's Gap, Lincoln County, Kentucky, Η.Π.Α.
Photo: Lou Perloff, The Photo-Atlas of Minerals.
Σιδηροπυρίτης με χαλαζία.
Χαλκιδική.
Σιδηροπυρίτης
Ισπανία.
Σιδηροπυρίτης.
Ισπανία.
Σιδηροπυρίτης.
Περού.