Χαλκηδόνιος chalcedony

Τύπος: SiO2
Σύστημα: Αμορφο
Κατηγορία: Τεκτοπυριτικά (ομάδα SiO2)

 
ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ
Λάμψη: Στεατώδης, υαλώδης.
Χρώμα: Λευκό, τεφρό, τεφροπράσινο, τεφροκύανο, κιτρινωπό, καστανό, βαθύ κόκκινο ή πράσινο.
Γραμμή σκόνης: Λευκή.
Σκληρότητα: 7.
Ειδικό βάρος: ~2,6
Σχισμός: Κογχώδης θραυσμός.
Διαφάνεια: Ημιδιαφανής έως αδιαφανής.
Τηκτικότητα: 7
Παρατηρήσεις: Με τον όρο χαλκηδόνιο αναφερόμαστε σε συμπαγείς ποικιλίες διοξειδίου του πυριτίου που αποτελούνται από μικροσκοπικούς, ινώδεις κρυστάλλους. Ο χαλκηδόνιος βρίσκεται σε βοτρυοειδή, σταλακτιτοειδή συσσωματώματα, σε γεώδη, ως αντικαταστάτης απολιθωμάτων και άλλων ορυκτών. Σχηματίζεται από υδατικά διαλύματα σε μέσες μέχρι χαμηλές θερμοκρασίες. Χρησιμοποιείται ως διακοσμητικός λίθος.
Κρυπτοκρυσταλλικές ποικιλίες: Χαλκηδόνιος: βλέπε παραπάνω. Ανάλογα με το χρώμα και την απόθεση κατά ζώνες διακρίνεται στις ακόλουθες ποικιλίες.
Αχάτης: αποτελείται από διαδοχικά στρώματα χαλκηδόνιου που έχουν διαφορετικό χρώμα και πορώδες. Τα χρωματισμένα στρώματα συχνά είναι πολύ λεπτά, παράλληλα, καμπύλα και συγκεντρικά. Πολλοί αχάτες χρωματίζονται με τεχνητά μέσα.
Όνυξ: αχάτης με διαδοχικά σκουρόχρωμα και ανοικτόχρωμα στρώματα. Σαρδόνυξ είναι όνυξ όπου τα σκούρα στρώματα είναι κόκκινα ή καστανά.
Βρυώδης αχάτης: αχάτης με δενδριτικές βρυώδεις προσμείξεις από οξείδια μαγγανίου.
Πράσιο: αλαμπής πράσινος χαλκηδόνιος που χρωματίζεται από μικροσκοπικά τεμαχίδια χλωρίτη και ινωδών αμφιβόλων και που μοιάζει κατά τα άλλα με τον ίασπι. Κατ' άλλους ανήκει στις μακροκρυσταλλικές ποικιλίες χαλαζία.
Χρυσοπράσιο: μηλοπράσινος, σμαραγδοπράσινος χαλκηδόνιος που οφείλει το χρώμα του σε οξείδια νικελίου.
Καρνεόλιο - Σάρδιο: αρχικά ήταν συνώνυμα, συνήθως όμως καρνεόλιο θεωρείται ο ερυθρός, κιτρινέρυθρος χαλκηδόνιος και σάρδιο ο καστανός χαλκηδόνιος. Το χρώμα οφείλεται σε οξείδια και υδροξείδια σιδήρου.
Ίασπις: αδιαφανής, αλαμπής, κοκκώδης χαλκηδόνιος με χρώμα συνήθως σκούρο κόκκινο, καστανοκόκκινο ή κιτρινοκαστανό. Το χρώμα του οφείλεται σε λεπτομερή αιματίτη και γκαιτίτη.
Ηλιοτρόπιο ή αιματόλιθος: πράσινος χαλκηδόνιος με μικρές κόκκινες κηλίδες ίασπι που μοιάζουν με κηλίδες αίματος.
Τιγριόφθαλμος: παράλληλα ινώδη εγκλείσματα δίνουν στο χαλαζία μία κινούμενη μεταξώδη ανταύγεια (chatoyancy). Ο χαλαζίας είναι ψευδόμορφος κατά κροκιδόλιθο (ινώδης ρειβεκίτης) διατηρώντας την ινώδη μορφή του τελευταίου. Διάφορες ποικιλίες υπάρχουν όπως ο τιγριόφθαλμος ή μάτι της τίγρης (χρυσό-καστανό), το μάτι του γερακιού (μπλε-γκρίζο) και το μάτι της γάτας (σε σφαιρική κοπή).
Απολιθωμένο (πυριτιωμένο) ξύλο: ξύλο που αντικαταστάθηκε από κόκκινο ίασπι και τεφρό ή καστανό χαλκηδόνιο καθώς και από οπάλλιο.
Κερατόλιθος - Πυριτόλιθος: η διάκριση δεν είναι σαφής. Συνήθως κερατόλιθος ονομάζεται συμπαγής, αδιαφανής, κρυπτοκρυσταλλικός και άμορφος χαλαζίας οργανικής (διάτομα, ραδιολαρίτες) ή ανόργανης προέλευσης που βρίσκεται με τη μορφή εκτεταμένων στρωμάτων σε ιζηματογενή πετρώματα. Έχει στιλπνή έως θαμπή λάμψη, διάφορα χρώματα και κογχώδη έως επίπεδο θραυσμό. Πυριτόλιθος είναι είδος κερατόλιθου με χαρακτηριστικό κογχώδη θραυσμό που βρίσκεται με τη μορφή κονδύλων. Λυδία λίθος είναι μαύρη, καθαρή, συμπαγής ποικιλία κερατόλιθου που χρησιμοποιείται για τον προσδιορισμό της ποσότητας χρυσού σε διάφορα κράματα. Η δοκιμή γίνεται με τριβή του δείγματος πάνω στην πέτρα και αποτίμηση του χρώματος της γραμμής σκόνης.
Όνομα: Χαλκηδόνιος: από την αρχαία ελληνική πόλη Χαλκηδώνα στη Βιθυνία της Μικράς Ασίας απέναντι από το Βυζάντιο.
Αχάτης: από τον ποταμό Αχάτη (σήμερα Dirillo) στη Σικελία (Θεόφραστος, Πλίνιος).
Όνυξ: σε σύγκριση με το ανθρώπινο νύχι του χεριού (Θεόφραστος, Πλίνιος). Ο Θεόφραστος τον αναφέρει ως ονύχιον.
Πράσιο: από το φυτό πράσιον = πράσο λόγω του πράσινου χρώματός του (Θεόφραστος, Πλίνιος). Ο Θεόφραστος το αναφέρει ως η πρασίτης λίθος.
Χρυσοπράσιο: από τις λέξεις χρυσός και πράσιον = πράσο λόγω του χρυσοπράσινου χρώματός του (Πλίνιος). Αναφέρεται και στην Αποκάλυψη του Ιωάννου.
Καρνεόλιο: από τη λατινική λέξη caro (θέμα carn-) = σάρκα λόγω του σκούρου κόκκινου χρώματός του.
Σάρδιο
: στην αρχαιότητα αναφέρεται ως σάρδιον, σάρδιος, σάρδινος (Θεόφραστος).
Ηλιοτρόπιο: από τις ελληνικές λέξεις ήλιος και τρέπω (Πλίνιος) διότι πιθανόν χρησιμοποιούνταν στην κατασκευή υάλων για ηλιακές παρατηρήσεις.
Ίασπις: αναφέρεται ως ίασπις από το Θεόφραστο.
Κερατόλιθος: από την ομοιότητά του με κέρας ως προς το χρώμα, το θραυσμό και τη διαφάνεια. Στην προϊστορική εποχή ο κερατόλιθος και ο πυριτόλιθος χρησιμοποιούνταν για την κατασκευή εργαλείων και όπλων.
Λυδία λίθος: αναφέρεται ως Λυδή από το Θεόφραστο από τον ποταμό Τμώλο της Λυδίας (πιθανόν ο Πακτωλός ποταμός).
 
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ
Κρυπτοκρυσταλλικές ποικιλίες χαλαζία

Χαλκηδόνιος chalcedony

Σταλακτιτοειδή συσσωματώματα χαλκηδόνιου (5 cm).
Naila, Hof, Γερμανία.
Photo: Olaf Medenbach, The Magic of Minerals.
Χαλκηδόνιος.
Photo:
Greene Gallery Mineral Collection, University of Wisconsin, Milwaukee.
Χαλκηδόνιος.
Αυστρία.
Photo: Θησαυροί της Γης, DeAgostini Hellas.
Χαλκηδόνιος.
Βασιλικά, Θεσσαλονίκη.
Photo: Τριαντάφυλλος Σολδάτος
.
Χαλκηδόνιος.
Βασιλικά, Θεσσαλονίκη.
Photo: Τριαντάφυλλος Σολδάτος
.
Χαλκηδόνιος.
Βασιλικά, Θεσσαλονίκη.
Photo: Τριαντάφυλλος Σολδάτος
.
Χαλκηδόνιος.
Βασιλικά, Θεσσαλονίκη.
Photo: Τριαντάφυλλος Σολδάτος
.

Αχάτης agate

Αχάτης (25 cm).
Βραζιλία.
Photo: Olaf Medenbach, The Magic of Minerals.
Αχάτης.
Photo:
Greene Gallery Mineral Collection, University of Wisconsin, Milwaukee.
Αχάτης.
Photo:
Greene Gallery Mineral Collection, University of Wisconsin, Milwaukee.
Αχάτης.
Photo:
Greene Gallery Mineral Collection, University of Wisconsin, Milwaukee.
Αχάτης.
Bolciano, Ιταλία.
Photo: Θησαυροί της Γης, DeAgostini Hellas.
Αχάτης.
Βραζιλία.
Photo: Θησαυροί της Γης, DeAgostini Hellas.
Αχάτης.
Βραζιλία.
Photo: Θησαυροί της Γης, DeAgostini Hellas.
Αχάτης.
Βραζιλία.
Photo: Θησαυροί της Γης, DeAgostini Hellas.
Κόνδυλοι αχάτη.
Περού.
Photo: Θησαυροί της Γης, DeAgostini Hellas.
Πετράδια αχάτη σε κοπή καμποσόν.
Photo: Θησαυροί της Γης, DeAgostini Hellas.
Διακοσμητικά πετράδια αχάτη.
Photo: Θησαυροί της Γης, DeAgostini Hellas.
Αχάτης.
Chihuahua, Μεξικό.

Photo: The National Gem Collection.
Ιριδίζων αχάτης.
Arizona, Η.Π.Α.

Photo: The National Gem Collection.
Αχάτης.
Αχάτης.
Αχάτης.
Αχάτης.
Αχάτης.
Αχάτης.
Αχάτης.

Όνυξ onyx

Όνυχας.
Photo: Gemstones of the World.
Όνυχας.
Photo: Gemstones of the World.
Σαρδόνυξ.
Photo: Gemstones of the World.
Σαρδόνυξ.
Photo: Gemstones of the World.
Όνυχας.
Όνυχας.
Όνυχας.

Βρυώδης αχάτης moss agate

Βρυώδης αχάτης.
Βρυώδης αχάτης.
Βρυώδης αχάτης.
Βρυώδης αχάτης.
Βρυώδης αχάτης.
Βρυώδης αχάτης.

Πράσιο prase

Πράσιο με γρανάτη (ανδραδίτη).
Sinerechenskoje, Primorskij Kraj, Ρωσία.
Photo: Photo: Francesc Fabre, Fabre Minerals.
Πράσιο με γρανάτη (ανδραδίτη).
Sinerechenskoje, Primorskij Kraj, Ρωσία.
Photo: Photo: Francesc Fabre, Fabre Minerals.
Πράσιο.
Νήσος Elba, Ιταλία.
Photo: Θησαυροί της Γης, DeAgostini Hellas.
Πράσιο.
Ελλάδα.
Photo: Θησαυροί της Γης, DeAgostini Hellas.
Πράσιο.
Ελλάδα.
Photo: Θησαυροί της Γης, DeAgostini Hellas.
Πράσιο.
Photo: Θησαυροί της Γης, DeAgostini Hellas.

Χρυσοπράσιο chrysoprase

Χρυσοπράσιο.
Hanging Rock, New South Wales, Αυστραλία.
Photo: Martins da Pedra.
Χρυσοπράσιο.
Bahia, Northeast Region, Βραζιλία.
Photo: Brazilian Rockhounds.

Καρνεόλιο - Σάρδιο carnelian - sard

Καρνεόλιο.
Photo: Θησαυροί της Γης, DeAgostini Hellas.
Καρνεόλιο.
Photo: Θησαυροί της Γης, DeAgostini Hellas.
Κοσμηματοθήκη και καρφίτσα από καρνεόλιο.
Photo: Θησαυροί της Γης, DeAgostini Hellas.
Αγαλματίδιο από καρνεόλιο.
Photo: Θησαυροί της Γης, DeAgostini Hellas.
Καρνεόλιο.
Καρνεόλιο.

Ίασπις jasper

Ίασπις.
Σιβηρία.
Photo: Θησαυροί της Γης, DeAgostini Hellas.
Ίασπις.
Νότια Αφρική.
Photo: Θησαυροί της Γης, DeAgostini Hellas.
Ίασπις.
Νότια Αφρική.
Photo: Θησαυροί της Γης, DeAgostini Hellas.
Πετράδι ίασπι σε κοπή καμποσόν.
Photo: Θησαυροί της Γης, DeAgostini Hellas.
Ίασπις.
Photo:
Βασίλης Μέλφος, Προσωπική συλλογή.
Ίασπις.
Photo:
Βασίλης Μέλφος, Προσωπική συλλογή.
Ίασπις.
Ίασπις.
Ίασπις.
Ίασπις.
Ίασπις.
Ίασπις.

Ηλιοτρόπιο ή αιματόλιθος heliotrope or bloodstone

Ηλιοτρόπιο.
Ηλιοτρόπιο.
Ηλιοτρόπιο.
Ηλιοτρόπιο.

Τιγριόφθαλμος tiger's eye

Τιγριόφθαλμος.
Photo: Greene Gallery Mineral Collection, University of Wisconsin, Milwaukee.
Τιγριόφθαλμος.
Νότια Αφρική.
Photo: Θησαυροί της Γης, DeAgostini Hellas.
Πετράδια τιγριόφθαλμου σε κοπή καμποσόν (επάνω) και σφαιρική (κάτω).
Νότια Αφρική.
Photo: Θησαυροί της Γης, DeAgostini Hellas.
Βάζο από τιγριόφθαλμο.
Κίνα.
Photo: Θησαυροί της Γης, DeAgostini Hellas.
Τιγριόφθαλμος.
Τιγριόφθαλμος.

Απολιθωμένο ξύλο silicified wood

Απολιθωμένο ξύλο.
Απολιθωμένο δάσος Λέσβου.
Photo: Απολιθωμένο δάσος Λέσβου.
Απολιθωμένο ξύλο.
Απολιθωμένο δάσος Λέσβου.
Photo: Απολιθωμένο δάσος Λέσβου.
Απολιθωμένο ξύλο.
Απολιθωμένο δάσος Λέσβου.
Photo: Απολιθωμένο δάσος Λέσβου.
Απολιθωμένο ξύλο.
Απολιθωμένο δάσος Λέσβου.
Photo: Απολιθωμένο δάσος Λέσβου.
Απολιθωμένο ξύλο.
Απολιθωμένο δάσος Λέσβου.
Photo: Απολιθωμένο δάσος Λέσβου.
Απολιθωμένο ξύλο.
Απολιθωμένο δάσος Λέσβου.
Photo: Απολιθωμένο δάσος Λέσβου.

Κερατόλιθος - Πυριτόλιθος chert - flint

Κερατόλιθος.
Döbra, Franconia, Γερμανία.
Photo: Τριαντάφυλλος Σολδάτος.
Πυριτόλιθος.
Νησί Rügen, Βαλτική, Γερμανία.
Photo: Τριαντάφυλλος Σολδάτος.