Πλαγιόκλαστα plagioclase

Τύπος: NaAlSi3O8 Αλβίτης (Ab) An0-10  
    Ολιγόκλαστο An10-30 Όξινα
    Ανδεσίνης An30-50  
    Λαβραδόριο An50-70  
    Βυτωβνίτης An70-90 Βασικά
  CaAl2Si2O8 Ανορθίτης (An) An90-100  
Σύστημα: Τρικλινές
Κατηγορία: Τεκτοπυριτικά (πλαγιόκλαστα)

Λαβραδόριο Μεγάλος κρύσταλλος Αλβιτική διδυμία
 
ΙΔΙΟΤΗΤΕΣ
Λάμψη: Υαλώδης, μαργαριτώδης.
Χρώμα: Αχρωμο, λευκό, τεφρό. Επίσης υποκύανο, υποπράσινο, σαρκόχρωμο. Στο λαβραδόριο και τον ανδεσίνη παρατηρείται συχνά ένα όμορφο παιχνίδισμα χρωμάτων (κυανό, πράσινο) γνωστό ως λαβραδορισμός.
Γραμμή σκόνης: Λευκή.
Σκληρότητα: 6
Ειδικό βάρος: 2,6 - 2,8
Σχισμός: (001) τέλειος, (010) καλός.
Διαφάνεια: Διαφανή έως ημιδιαφανή.
Τηκτικότητα: 4 - 4,5
Παρατηρήσεις: Κρύσταλλοι σύνήθως πλακώδεις κατά (010). Ενίοτε επιμήκεις παράλληλα στο b. Οι πιο συνηθισμένες έδρες είναι είναι οι (001), (010), (110), (-110) και (-101). Πολύ συχνά βρίσκονται σε ακανόνιστους κόκκους και σχισμογενείς μάζες. Σχεδόν πάντα σχηματίζουν πολυδύμους κατά τον αλβιτικό νόμο (επίπεδο διδυμίας το (010)) και το περικλινικό νόμο (άξονας διδυμίας b). Επίσης εμφανίζονται συχνά οι διδυμίες Carlsbad, Manebach και Baveno.  Αλλοιώνονται σε καολινίτη (καολινίωση) και σερικίτη (σερικιτίωση). Τα όξινα πλαγιόκλαστα είναι πιο ανθεκτικά στην αλλοίωση από τα βασικά πλαγιόκλαστα που μετατρέπονται σε ένα μείγμα ζοϊσίτη, ασβεστίτη, σερικίτη και αλβίτη (σωσσυριτίωση). Επίσης αλλοιώνονται σε καολινίτη (καολινίωση) και σερικίτη (σερικιτίωση). Είναι τα πιο διαδεδομένα πετρογενετικά ορυκτά και βρίσκονται στα πυριγενή, στα μεταμορφωμένα και πιο σπάνια στα ιζηματογενή πετρώματα. Ο αλβίτης και το ολιγόκλαστο χρησιμοποιούνται στην κεραμική. Το λαβραδόριο χρησιμοποιείται ως διακοσμητικό υλικό λόγω της ωραίας μεταλλαγής των χρωμάτων.
Μέλη: Τα πλαγιόκλαστα είναι ισόμορφες παραμείξεις μεταξύ των ακραίων μελών αλβίτη NaAlSi3O8 (Ab) και ανορθίτη CaAl2Si2O8 (An). Τα πλαγιόκλαστα που έχουν λιγότερο από 50% An ονομάζονται όξινα και αυτά που έχουν περισσότερο από 50% An ονομάζονται βασικά. Τα πλαγιόκλαστα διαιρούνται στα ακόλουθα μέλη:
Αλβίτης
: βρίσκεται κυρίως σε γρανιτικά και συηνιτικά πετρώματα καθώς και σε πηγματιτικές φλέβες. Κλιβελανδίτης είναι η πλακώδης ποικιλία του αλβίτη.
Ολιγόκλαστο: βρίσκεται κυρίως σε γρανίτες, γρανοδιορίτες, μονζονίτες και αντίστοιχα έκχυτα. Ηλιόλιθος (sunstone) ονομάζεται μία χρυσοκίτρινη ποικιλία ολιγοκλάστου με λαμπυρίζουσα όψη λόγω εγκλεισμάτων αιματίτη.
Ανδεσίνης: βρίσκεται κυρίως σε γρανοδιορίτες, μονζονίτες, διορίτες και αντίστοιχα έκχυτα.
Λαβραδόριο: αποτελεί το βασικό άστριο στους γάββρους και βασάλτες καθώς και ανορθοσίτες. Χαρακτηριστικό του είναι ο ιριδισμός, όμορφο παιχνίδισμα χρωμάτων γνωστό ως λαβραδορισμός.
Βυτωβνίτης: απαντάται σπάνια, κυρίως σε γάββρους.
Ανορθίτης: είναι σπάνιος και βρίσκεται σε μερικούς γάββρους και σε κρυσταλλικούς ασβεστόλιθους μεταμορφωμένους εξ επαφής.
Όνομα: Πλαγιόκλαστο: από τις ελληνικές λέξεις πλάγιος και κλάσις = σπάσιμο, επειδή οι δύο σχισμοί τέμνονται υπό γωνία δηλαδή πλάγια.
Αλβίτης
: από τη λατινική λέξη albus = λευκός λόγω του χρώματός του.
Ολιγόκλαστο: από τις ελληνικές λέξεις ολίγος και κλάσις = σπάσιμο, διότι θεωρήθηκε ότι είχε λιγότερο τέλειο σχισμό από τον αλβίτη.
Ανδεσίνης: από την οροσειρά των Ανδεων, όπου βρέθηκε σε ανδεσιτικές λάβες στο Marmato, Βολιβία.
Λαβραδόριο: από την περιοχή Labrador, Καναδάς όπου βρέθηκε.
Βυτωβνίτης: από την περιοχή Bytown, Ontario, Καναδάς (τη σημερινή Οττάβα) όπου βρέθηκε.
Ανορθίτης: από το στερητικό α και τη λέξη ορθός, επειδή οι κρύσταλλοί του που ανήκουν στο τρικλινές είναι πλάγιοι (μη ορθοί).
Μικροσκοπικές ιδιότητες: Πλαγιόκλαστα
 
ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΕΣ

Αλβίτης (Ab) NaAlSi3O8 (An0-10) albite

Κρύσταλλοι αλβίτη με επικάλυψη χλωρίτη (πράσινο) (17 cm).
Ορυχείο Acushnet, Bristol Co., Massachussetts, Η.Π.Α.
Photo: Dan Weinrich.
Πλακώδεις κρύσταλλοι αλβίτη (κλιβελανδίτης) (7,4 cm).
Taquaral, Minas Gerais, Βραζιλία
Photo: John Veevaert, Trinity Mineral Company.
Αλβίτης (κλιβελανδίτης).
Amelia Court House, Amelia Co., Virginia, Η.Π.Α.
Photo: Hershel Friedman, The Mineral and Gemstone Kingdom.
Αλβίτης (κλιβελανδίτης).
Varuträsk, Σουηδία.
Photo: Scandinavian Mineral Gallery, © 2001 Göran Axelsson.
Αλβίτης πάνω σε χαλαζία.
Mesa Grande, California, Η.Π.Α.
Photo: Milton Speckels, Photo Atlas of Minerals.
Αλβίτης.
Τυρόλο, Αυστρία.
Photo: Scandinavian Mineral Gallery, © 2001 Göran Axelsson.
Αλβίτης.
Τυρόλο, Αυστρία.
Photo: Scandinavian Mineral Gallery, © 2001 Göran Axelsson.
Αλβίτης.
Cuneo, Ιταλία.
Photo: Scandinavian Mineral Gallery, © 2001 Göran Axelsson.
Αλβίτης.
Cuneo, Ιταλία.
Photo: Scandinavian Mineral Gallery, © 2001 Göran Axelsson.
Αλβίτης.
Cuneo, Ιταλία.
Photo: Scandinavian Mineral Gallery, © 2001 Göran Axelsson.
Αλβίτης.
Quebec, Καναδάς.
Photo: Scandinavian Mineral Gallery, © 2001 Göran Axelsson.

Ολιγόκλαστο An10-30 oligoclase

Ολιγόκλαστο.
Granmuren, Σουηδία.
Photo: Scandinavian Mineral Gallery, © 2001 Göran Axelsson.
Ολιγόκλαστο.
Ytterklippen, Σουηδία.
Photo: Scandinavian Mineral Gallery, © 2001 Göran Axelsson.
Ηλιόλιθος.
Bjerdam, Tvedestrand, Νορβηγία.

Photo:
Peter McSchuerf.
Ηλιόλιθος.
Σρι Λάνκα.

Photo: The National Gem Collection
.

Ανδεσίνης An30-50 andesine

Ανδεσίνης γύρω από κορούνδιο.
Södra yxesjön, Värmland, Σουηδία.
Photo: Scandinavian Mineral Gallery, © 2001 Göran Axelsson.
Ανδεσίνης.
Mt Saint-Hilaire, Rouville Co., Québec, Καναδάς.
Photo: Doug Merson.
Ανδεσίνης.
Ploskaja-Berg, Kola, Ρωσία.
Photo: Peter McSchuerf.

Λαβραδόριο An50-70 labradorite

Λαβραδόριο με χαρακτηριστικό ιριδισμό (λαβραδορισμό) (11,7 cm).
Malagasy Republic, Μαδαγασκάρη.
Photo: Amethyst Galleries, Inc.
Λαβραδόριο με χαρακτηριστικό ιριδισμό (λαβραδορισμό) (16,3 cm).
Malagasy Republic, Μαδαγασκάρη.
Photo: Amethyst Galleries, Inc.
Λαβραδόριο με χαρακτηριστικό ιριδισμό (λαβραδορισμό) (23,4 cm).
Φινλανδία.
Photo: Amethyst Galleries, Inc.
Λαβραδόριο.
Ylämaa, Φινλανδία.
Photo: Scandinavian Mineral Gallery, © 2001 Göran Axelsson.
Λαβραδόριο με χαρακτηριστικό ιριδισμό (λαβραδορισμό).
Photo: Θησαυροί της Γης, DeAgostini Hellas.
Λαβραδόριο με χαρακτηριστικό ιριδισμό (λαβραδορισμό).
Γλυπτό από λαβραδόριο.
Photo: The National Gem Collection
.

Βυτωβνίτης An70-90 bytownite

Βυτωβνίτης.
Ottawa, Gloucester Township, Carleton Co., Ontario, Καναδάς.
Photo: Martins da Pedra.

Ανορθίτης (An) CaAl2Si2O8 (An90-100) anorthite

Ανορθίτης.
Kusukidan, Wakayama, Ιαπωνία.
Photo: Rob Lavinsky, iRocks.com.
Ανορθίτης.
Monte Somma, Campania, Ιταλία.
Photo: Elmar Lackner.
Ανορθίτης.
Monte Somma, Campania, Ιταλία.
Photo: Elmar Lackner.