Άστριοι
feldspars

• Ο γενικός δομικός τύπος των αστρίων εκφράζεται με: ΜΤ₄Ο₈

  Μ = K⁺, Na⁺, Ca²⁺, Βa²⁺ (μεγάλα κατιόντα) και Τ = Si⁴⁺, Al³⁺ (τετραεδρικά κατιόντα).

   

• Η σύσταση των συνηθισμένων αστρίων μπορεί να εκφρασθεί με βάση τα ακραία μέλη:

  Κ-άστριος (Or, KAlSi₃O₈) - Αλβίτης (Ab, NaAlSi₃O₈) - Ανορθίτης (An, CaAl₂Si₂O₈) 

   

• Οι φυσικοί άστριοι διακρίνονται (Σχ. 1, 2, 3):

  • Στη σειρά των αλκαλιούχων αστρίων (Κ-άστριος, Or - Αλβίτης, Ab), στην οποία ανήκουν:

    - το Σανίδινο, το Ορθόκλαστο, ο Μικροκλινής, το Ανορθόκλαστο, ο Αδουλαίος

  • Στη σειρά των πλαγιοκλάστων (Αλβίτης, Ab - Ανορθίτης, An), στην οποία ανήκουν:

    - ο Αλβίτης (An_0-10), το Ολιγόκλαστο (An_10-30), ο Ανδεσίνης (An_30-50) που λέγονται Όξινα πλαγιόκλαστα (An<50%)

    - το Λαβραδόριο, (An_50-70), ο Βυτωβνίτης (An_70-90), ο Ανορθίτης (An_90-100) που λέγονται Βασικά πλαγιόκλαστα (An>50%)

  • Στα παραπάνω μέλη μπορεί να προστεθεί και ο Κελσιανός  (Cn, BaAl₂Si₂O₈). 

     

• Οι άστριοι κρυσταλλώνονται στο Μονοκλινές και στο Τρικλινές σύστημα.

  Μονοκλινές: Σανίδινο, Ορθόκλαστο, Κελσιανός, Αδουλαίος

  Τρικλινές: Μικροκλινής, Πλαγιόκλαστα, Ανορθόκλαστο, Αδουλαίος

  Η συμμετρία τους εξαρτάται από το μέγεθος των κατιόντων τους (K, Ba, Na, Ca) και από τον βαθμό ταξινόμησης Al-Si.

   

• Σε υψηλές θερμοκρασίες (ηφαιστειακά πετρώματα) η διάταξη του Al και Si στη δομή των Κ-αστρίων είναι μη ταξινομημένη. Οι άστριοι υψηλής θερμοκρασία παίρνουν το πρόθεμα υψι-

  Σε χαμηλές θερμοκρασίες (πλουτωνικά πετρώματα) η διάταξη του Al και Si στη δομή των Κ-αστρίων είναι ταξινομημένη. Οι άστριοι χαμηλής θερμοκρασία παίρνουν το πρόθεμα χαμαι-

   

• Οι περισσότεροι άστριοι κρυσταλλώνονται ως υψηλής θερμοκρασίας μη ταξινομημένες μορφές και στη συνέχεια μετατρέπονται με την ψύξη σε χαμηλής θερμοκρασίας ταξινομημένες μορφές.

  Τα ηφαιστειακά πετρώματα έχουν υψι-αλκαλιούχους αστρίους (σανίδινο) και υψι-πλαγιόκλαστα.

  Τα πλουτωνικά πετρώματα έχουν χαμαι-καλιούχους αστρίους (ορθόκλαστο, μικροκλινή) και χαμαι-πλαγιόκλαστα.

 

• Σειρά Κ-αστρίου (Or, KAlSi₃O₈) - Αλβίτη (Ab, NaAlSi₃O₈)

  Σε υψηλές θερμοκρασίες οι αλκαλιούχοι άστριοι (σανίδινο, ανορθόκλαστο) αποτελούν μία συνεχή σειρά μεικτών κρυστάλλων μεταξύ Κ-αστρίου (Or, KAlSi₃O₈) και Αλβίτη (Ab, NaAlSi₃O₈).

  Σε χαμηλές θερμοκρασίες το εύρος της σειράς περιορίζεται και οι αλκαλιούχοι άστριοι (ορθόκλαστο, μικροκλινής) συνήθως αποτελούνται από μία Κ-φάση και μία Na-φάση που έχουν διαμειχθεί σε στερεά κατάσταση (περθίτες). 

 

• Σειρά Αλβίτη (Ab, NaAlSi₃O₈) - Ανορθίτη (An, CaAl₂Si₂O₈)

  Η σειρά αυτή δίνει μεικτούς κρυστάλλους (πλαγιόκλαστα) σε όλο το φάσμα θερμοκρασιών.

 

• Κ-άστριος (Or, KAlSi₃O₈) - Ανορθίτης (An, CaAl₂Si₂O₈)

  Μεταξύ αυτών των ακραίων μελών δεν σχηματίζεται σειρά μεικτών κρυστάλλων.

 

• Στα παρακάτω διαγράμματα φαίνεται σχηματικά η σύσταση των περισσοτέρων φυσικών αστρίων. Η γκρίζα περιοχή αντιπροσωπεύει το χάσμα μείξης, δηλαδή δεν υπάρχουν φυσικοί άστριοι με αντίστοιχη σύσταση.