2.        ΣΧΗΜΑ ΚΑΙ ΔΙΑΣΤΑΣΕΙΣ ΤΗΣ ΓΗΣ

2.2. Η Γη ως ελλειψοειδές εκ περιστροφής

Αμφιβολίες για το σφαιρικό σχήμα της Γης γεννήθηκαν όταν ο Νεύτων (1670) διατύπωσε το νόμο της βαρύτητας. Αργότερα, από το 1735 μέχρι το 1743, μια ομάδα Γάλλων γεωδαιτών που έκανε μετρήσεις στο Περού (ισημερινός) και στο Lapland (βόρεια πολική ζώνη) υπολόγισε ότι το μήκος τόξου 1° κατά μήκος ενός μεσημβρινού στο Περού, ήταν μικρότερο από το αντίστοιχο τόξο 1° στο Lapland. Αυτή η διαφορά οφείλεται στο ότι η Γη δεν έχει ένα τέλειο σφαιρικό σχήμα, λόγω της περιστροφής που κάνει γύρω από τον άξονα της. Η Γη είναι πεπλατυσμένη στα σημεία τομής του άξονα περιστροφής με την επιφάνεια της (Σχ. 4). Τα σημεία αυτά λέγονται πόλοι της Γης και είναι τα μόνα σημεία που παραμένουν ακίνητα κατά την περιστροφή της. Αντίθετα στα πλέον απομακρυσμένα από τους πόλους τμήματα της,

Σχ. 4. Στο ελλειψοειδές τα μήκη τόξων στον ίδιο μεσημβρινό και με την ίδια διαφορά γεωγραφικού πλάτους, είναι μεγαλύτερα στον πόλο και μικρότερα στον ισημερινό.

στον ισημερινό, όπου ασκούνται οι μεγαλύτερες φυγόκεντρες δυνάμεις, είναι διογκωμένη. Το σχήμα που παίρνει η Γη λόγω της περιστροφής της λέγεται πεπλατυσμένο ελλειψοειδές ή ελλειψοειδές εκ περιστροφής.
Η τελευταία ονομασία οφείλεται στον τρόπο δημιουργίας του ελλειψοειδούς της Γης, κατά τον οποίο οι φυγόκεντρες δυνάμεις προκαλούν μεταβολή στην πλαστική μάζα της γης σε μια νέα μορφή, που βρίσκεται σε ισορροπία με τις δυνάμεις της βαρύτητας και της περιστροφής.
Στον παρακάτω πίνακα δίνονται οι τιμές των ημιαξόνων του ελλειψοειδούς της Γης που προσδιορίστηκαν από διάφορους κατά καιρούς ερευνητές.

Πίνακας 1

Μέτρηση του ελλειψοειδούς της Γης	Μεγάλος ημιάξο νας του ελλειψοειδούς (α)	Μικρός ημιάξο νας του ελλειψοειδούς (b)	Επιπλάτυνση f=(a.b)/a
Κατά: Everest (1830)	6.377.278 m	6.356.075 m	1:300,3
Κατά: Bessel (1840)	6.377.397 m	6.356.079 m	1:299,15
Κατά: Hayford* (1924)	6.378.388 m	6.356.912 m	1:297
Κατά: Krassowskij (1944)	6.378.245 m	6.356.863 m	1:298,3
Κατά: I.U.G.G.** (1967)	6.378.160 m	6.356.775 m	1:298,25

Από την Ελληνική Γεωγραφική Υπηρεσία Στρατού χρησιμοποιούνται στοιχεία του ελλειψοειδούς του Bessel και του Hayford.