6.        ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΚΟΙ ΧΑΡΤΕΣ

6.3. Μέτρηση αποστάσεων

Ανάλογα με τα μέσα που χρησιμοποιούνται για τη μέτρηση των αποστάσεων διάφορων σημείων της επιφάνειας της Γης, διακρίνουμε τρεις μεθόδους.  Τη μηχανική, την οπτική και την ηλεκτρονική.

Ως πραγματική απόσταση μεταξύ δύο σημείων της γήινης επιφάνειας θεωρείται η απόσταση μεταξύ των προβολών των σημείων στο οριζόντιο επίπεδο.

Η μηχανική μέτρηση οριζόντιων αποστάσεων γίνεται κυρίως με μετροταινίες των οποίων το μήκος μπορεί να είναι 20, 25, 30,50 ή και 100 m.  Με τις μετροταινίες γίνεται άμεση μέτρηση των αποστάσεων.

Μια απλή μέθοδος άμεσης μέτρησης αποστάσεων είναι αυτή των κανόνων, η οποία περιγράφεται παρακάτω, γιατί, αν και απλή, επιτρέπει να γίνει κατανοητό ποιες αποστάσεις υπολογίζονται για την κατασκευή ενός βασικού τοπογραφικού χάρτη.

Έστω ότι πρέπει να υπολογιστεί η οριζόντια απόσταση μεταξύ των σημείων Α και Γ του εδάφους.  Το ένα άκρο ενός κανόνα, μήκους 2 μέχρι 5 m, τοποθετείται στο ψηλότερο σημείο, ενώ το άλλο άκρο του διατηρείται σε τέτοιο ύψος, ώστε ο κανόνας να διατηρείται οριζόντιος (Σχ. 64).  Η οριζοντίωση ελέγχεται με τη βοήθεια αεροστάθμης.  Στο ελεύθερο άκρο του κανόνα προσαρμόζεται το νήμα της στάθμης έτσι ώστε η κορυφή του βαριδίου να ακουμπά στο έδαφος.  Απομακρύνεται ο κανόνας, και το ένα άκρο του τοποθετείται στο σημείο που ορίστηκε προηγουμένως από την κορυφή του βαριδίου.  Η ίδια διαδικασία επαναλαμβάνεται μέχρι να μετρηθεί η απόσταση ΑΓ.

Η οριζόντια απόσταση ΑΓ' υπολογίζεται από το άθροισμα των κανόνων που τοποθετήθηκαν οριζόντια και των τυχών τμημάτων που το μήκος τους ήταν μικρότερο από το μήκος του κανόνα.

Η μέθοδος των κανόνων χρησιμοποιείται για τη μέτρηση μικρών αποστάσεων.

Η οπτική μέθοδος μέτρησης αποστάσεων εφαρμόζεται από την Τοπογραφία.  Με τη μέθοδο αυτή η μέτρηση της απόστασης γίνεται έμμεσα, με τη βοήθεια κατάλληλων οργάνων και υπολογισμών, δηλαδή χωρίς να διατρέξει κανείς την απόσταση.  Όργανα που χρησιμοποιούνται είναι το ταχύμετρο, ο θεοδόλιχος κ.ά.

Η ηλεκτρονική μέτρηση αποστάσεων εξελίχθηκε ως νέα μέθοδος μετά το δεύτερο παγκόσμιο πόλεμο.  Βασίζεται στη μέτρηση του χρόνου που μεσολαβεί από τη μετάδοση με έναν πομπό ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων από το σημείο στάσεως, μέχρι την επιστροφή τους από το σημείο που σκοπεύεται.  Η μέθοδος αυτή επιτρέπει την ακριβή μέτρηση αποστάσεων μέχρι 60 km.

Σχ. 64. Μέτρηση της οριζόντιας απόστασης ΑΓ' με τη μέθοδο των κανόνων.