μαθήματα
γεωγραφίας

Ηλεκτρονικό βιβλίο

6.        ΤΟΠΟΓΡΑΦΙΚΟΙ ΧΑΡΤΕΣ

6.5. Περιεχόμενο των τοπογραφικών χαρτών

Στην εσωτερική επιφάνεια κάθε τοπογραφικού χάρτη απεικονίζεται η θέση όλων των τοπογραφικών αντικείμενων, καθώς και το ανάγλυφο μιας περιοχής.

6.5.1. Απεικόνιση οικισμών

Αν ληφθεί υπόψη ότι η μικρότερη διάσταση που πρέπει να έχει ένα αντικείμενο, για να είναι διακριτικό ως επιφάνεια στο χάρτη, είναι τα 0,3 mm, ένα αντικείμενο με πραγματικές διαστάσεις 1,5 m μπορεί να απεικονιστεί σε χάρτη με κλίμακα 1:5.000.  Δηλαδή, σε χάρτες μεγάλης κλίμακας τα κτίσματα και οι οικισμοί, γενικά, απεικονίζονται με τα πραγματικά τους σχήματα (Σχ. 67).

Με τη μείωση της κλίμακας, στην αρχή παραλείπονται λεπτομέρειες και στη συνέχεια ολόκληρα κτίσματα, επειδή οι εκτάσεις που καταλαμβάνουν στην επιφάνεια του χάρτη είναι μικρότερες από τα ελάχιστα όρια ορατότητας.  Στην περίπτωση αυτή υπεισέρχεται ο παράγοντας της γενίκευσης, και οι οικισμοί σε χάρτες με κλίμακα 1:300.000 απεικονίζονται με σχήματα όμοια με τα πραγματικά (Σχ. 67).


Σχ. 67. Απεικόνιση οικισμών σε χάρτες διαφορετικής κλίμακας. (Heissler-Hake 1970).

Σε χάρτες με κλίμακα μικρότερη από 1:300.000 οι οικισμοί απεικονίζονται με τέτοιο τρόπο, ώστε να μην μπορούν να διακριθούν τα σχήματα, τα μεγέθη και τα χαρακτηριστικά τους.  Ένας οικισμός, π.χ., με πραγματικές διαστάσεις 600 m πρέπει να απεικονιστεί σε χάρτη κλίμακας 1:300.000 με επιφάνεια διαστάσεων 2 mm.  Σε μια τέτοια επιφάνεια όμως είναι αδύνατη μια οποιαδήποτε παραπέρα διαφοροποίηση.  Γι' αυτό το λόγο η απεικόνιση των οικισμών σε χάρτες μικρής κλίμακας γίνεται με σύμβολα, τα οποία όμως δεν μπορούν να αποδώσουν το πραγματικό τους σχήμα.  Από το μέγεθος, το σχήμα ή το χρώμα ενός συμβόλου μπορούν να υπολογιστούν και ποσοτικά δεδομένα των οικισμών, π.χ. ο πληθυσμός, Σχ. 68.



Σχ. 68. Η απεικόνιση των οικισμών σε χάρτες μικρής κλίμακας γίνεται με σύμβολα.

6.5.2. Απεικόνιση του σιδηροδρομικού και οδικού δικτύου

Μόνο χάρτες κλίμακας μέχρι 1:5.000 μπορούν να απεικονίσουν με γραμμές το πραγματικό μήκος του σιδηροδρομικού και οδικού δικτύου μιας περιοχής.

Στους χάρτες με μικρότερη κλίμακα, δίπλα στις γραμμές σημειώνονται γραμμικά σύμβολα, που εκφράζουν το είδος, τη σημασία και την ικανότητα διακίνησης της γραμμής ή της οδού.

Η γενίκευση του σιδηροδρομικού και οδικού δικτύου, σε τέτοιους χάρτες, εντοπίζεται στην αύξηση του πλάτους και στη μείωση των καμπύλων τμημάτων (στροφών) των γραμμών.  Σε χάρτες, π.χ., 1:25.000 το πλάτος των γραμμών απεικονίζεται τέσσερες φορές, και στους χάρτες 1:100.000 δεκαπέντε φορές μεγαλύτερο από το πραγματικό.  Η μερική παράλειψη των στροφών των οδών ή των γραμμών προκαλεί μείωση του πραγματικού τους μήκους και, κατά συνέπεια, πρέπει να λαμβάνεται υπόψη στον υπολογισμό των αποστάσεων από χάρτες μικρής κλίμακας.

6.5.3. Απεικόνιση του υδρογραφικού δικτύου.

Με το υδρογραφικό δίκτυο ενός χάρτη απεικονίζονται όλες οι επιφάνειες του εδάφους που καλύπτονται, συνεχώς ή περιοδικά, από νερό.

Σε όλες τις επίσημες σειρές χαρτών, τα ρέοντα ύδατα απεικονίζονται από τις πηγές μέχρι τις εκβολές τους.  Οι γραμμές που αντιστοιχούν στις όχθες των ποταμών, των ρευμάτων και στις ακτές των θαλασσών και λιμνών απεικονίζονται με τη μεγαλύτερη δυνατή ακρίβεια.

Σε έγχρωμους τοπογραφικούς χάρτες, το μπλε χρώμα χρησιμοποιείται για την απεικόνιση του συνόλου του υδρογραφικού δικτύου.  Στους χάρτες, π.χ., της Ελληνικής Γεωγραφικής Υπηρεσίας Στρατού, τα ρεύματα με διαρκή ροή απεικονίζονται με συνεχή μπλε γραμμή, ενώ τα ρεύματα με περιοδική ροή απεικονίζονται με διακεκομμένη μπλε γραμμή.

Η γενίκευση των γραμμών του υδρογραφικού δικτύου είναι ανάλογη με αυτή των γραμμών του σιδηροδρομικού και οδικού δικτύου που προαναφέραμε.

6.5.4. Απεικόνιση της εδαφικής κάλυψης.

Στους τοπογραφικούς χάρτες, έλη, εδάφη, δάση, υδρόβια φυτά, αμπελώνες κ.ά. απεικονίζονται με γραμμικά ή επιφανειακά σύμβολα, ή με συνδυασμό και των δύο. Ο τρόπος αυτός απεικόνισης επιτρέπει τον καθορισμό της έκτασης και του είδους της εδαφικής κάλυψης από το χάρτη.


Επιστροφή

Επικοινωνία: vavliak@auth.gr
Τεχνική επιμέλεια: Αλέξανδρος Καλαθάς akalatha@freemail.gr