ΣΥΝΕΠΕΙΕΣ ΤΗΣ ΥΠΕΡΑΝΤΛΗΣΗΣ ΥΔΡΟΦΟΡΩΝ ΣΤΡΩΜΑΤΩΝ

 

Γενικά

 

    Είναι φυσικό ότι αν σε ένα υδροφόρο στρώμα δεν γίνεται ουδεμία εκμετάλλευση, ουδεμία άντληση νερού, τότε η στάθμη του θα ακολουθεί τη φυσική ετήσια και υπερετήσια πορεία, βλ. Κεφ. 2, σχήματα 2.2, 5 κλπ. Δηλ. η στάθμη σε υπερετήσια βάση θα διακυμαίνεται γύρω από μία περίπου σταθερή τιμή. Είναι επίσης αυτονόητο ότι μεταβολή της στάθμης σε ένα υδροφόρο στρώμα, σε μια περιοχή, σημαίνει μεταβολή των αποθεμάτων. Υπό φυσικές συνθήκες, μακροχρόνια, μέσα στον ιστορικό χρόνο, δεν υπάρχει μεταβολή αποθεμάτων. Η μέση στάθμη είναι περίπου σταθερή.

    Όταν όμως γίνεται εκμετάλλευση, δηλ. άντληση υπόγειου νερού, τότε, προσωρινά τουλάχιστο, μειώνονται τα αποθέματα, υποχωρεί η στάθμη. Έτσι:

    Στην τελευταία αυτή περίπτωση έχουμε υπεράντληση, εκμετάλλευση του υπόγειου νερού και προκαλείται μόνιμη υποχώρηση της στάθμης που είναι τόσο πιο μεγάλη, όσο πιο έντονη και μακροχρόνια είναι η υπεράντληση. Γίνεται άντληση όχι μόνο των εκμεταλλεύσιμων αλλά και μέρους των μονίμων. Έτσι τα φυσικά αποθέματα μειώνονται συνεχώς. Στο σχήμα 6.2 έχουμε μια τομή στην ανατολική Θεσσαλία από τον Τύρναβο μέχρι την Κάρλα στην οποία δίνεται η μέγιστη στάθμη του υδροφόρου ορίζοντα κατά το 1973 και κατά το 2003.

Σχ. 2: Τομή ΑΒ στην ανατολική Θεσσαλία, στην οποία φαίνεται (1): η ανώτατη ετήσια στάθμη του έτους 1973 και (2): η ανώτατη ετήσια στάθμη του 2003. PZT, LB, SR κ.λπ.: θέσεις πιεζομετρικών γεωτρήσεων παρατήρησης (κατά Ευαγγελόπουλο Α., 2004, ανασχεδιασμένο από το συγγραφέα).

Φαίνεται σε αυτό μία υποχώρηση της στάθμης από περίπου 10 m στην περιοχή Τυρνάβου έως και περίπου 60 m στην περιοχή Κάρλας (Ριζόμυλος). Υποχώρηση της στάθμης κατά 10 m είναι πολύ συνήθης στον ελληνικό χώρο, ενώ υποχώρηση κατά 60 m παρατηρείται σε πολύ λίγες περιοχές.

    Η υπεράντληση και μάλιστα η συνεχιζόμενη, δημιουργεί σημαντική, μόνιμη, αυξανόμενη υποχώρηση της στάθμης των αντλουμένων υδροφορέων. Η υποχώρηση αυτή της στάθμης έχει πολλές άμεσες και έμμεσες συνέπειες τις οποίες παραθέτουμε στη συνέχεια.

 

Συνέπειες στον ίδιο τον υδροφορέα από την υπεράντλησή του

 

Σχ. 3: Διαγράμματα στα οποία φαίνεται σε συνάρτηση με την υποχώρηση στάθμης δ : (α): η συνίζηση s, (β): η μείωση της περατότητας k, (γ): η μείωση του ολικού πορώδους m, (δ): η μείωση της υδραυλικής αγωγιμότητας Τ. Σχ. 4: Φωτογραφία από ρωγμώσεις εδάφους στην περιοχή Κάρλας (Λάρισας) λόγω συνίζησης υδροφορέων (κατά Kaplanidis Α.-Fountoulis D., 1977). Σχ. 5: Περιοχή Καλοχωρίου Θεσσαλονίκης (α) και καμπύλης ίσης υποχώρησης εδάφους σε cm λόγω συνίζησης κατά τα έτη 1992-99 (β) (κατά Doukas I.-Ifadis I.-Savvaidis P., 2004, ανασχεδιασμένο από το συγγραφέα). Σχ. 6: Συνίζηση υδροφόρου, υποχώρηση επιφάνειας εδάφους στη γεώτρηση R28 της περιοχής Καλοχωρίου Θεσσαλονίκης από 1-5-1999 έως περίπου τέλος 2000 (κατά Doukas I.-Ifadis I.-Savvaidis P., 2004, ανασχεδιασμένο-τροποποιημένο από το συγγραφέα).

 

Μείωση παροχής-στείρευση πηγών-αποξήρανση λιμνών

 

Σχ. 7: Γραμμική (α) και εκθετική (β) σχέση μεταβολής της στάθμης h υδροφόρου και της παροχής q πηγής (α. κατά Χατζηαγοράκη,Δ. 1977, β. κατά Drogue C., 1964). Σχ. 8: Μείωση της παροχής της πηγής Μααρά (Αγγίτη) Δράμας. (α): κατά τις ξηρές περιόδους (Απρίλιος-Σεπτέμβριος) των ετών 1963, 1976, 1988 και 2001, (β): της ελάχιστης ετήσιας παροχής από το 1986 έως το 2002. Σχ. 9: Στειρευθείσα πηγή στην περιοχή Εκκάρας (Ν. Θεσσαλίας). Σχ. 10: Φωτογραφία από τη σχεδόν αποξηρανθείσα λίμνη Κορώνεια Θεσσαλονίκης κατά το καλοκαίρι του 2002.

 

Υφαλμύρωση

 

Σχ. 11: Σχέση συνολικού ύψους κατακρημνισμάτων μηνών Ιανουαρίου-Μαρτίου στο σταθμό Τρίπολης και περιεκτικότητας σε χλωριόντα της πηγής Ανάβαλου (Κιβερίου) Αργολίδας (κατά Καλλέργη Γ., 1992, ανασχεδιασμένο από το συγγραφέα).

 

Ενδεικτική Βιβλιογραφία

 

AKAGI, T. (1979): «Some land subsidence experiences in Japan and their relevance to subsidence in Bangkok, Thailand».
- Geotech. Engin. Bangkok, v. 10, no 1, p. 37-48.
ΑΝΔΡΟΝΟΠΟΥΛΟΣ, Β.-ΡΟΖΟΣ, Δ.-ΧΑΤΖΗΝΑΚΟΣ, Ι. (1990): «Γεωτεχνική μελέτη εδαφικών υποχωρήσεων στην περιοχή Καλοχωρίου Νομού Θεσσαλονίκης».
- Εσωτερική Έκθεση Ι.Γ.Μ.Ε., 45 σελ.
ASTORI, B.-BEZOARI, G. (1991): «Experiences of land subsidence measurements in Italy and related problems».
- Inter. Symp. on “Land subsidence” Dhanbad, India.
COLLI, J.-MARGAT, J. (1993): «Overexploitation of water resources: overreaction or an economic reality?».
- Hydroplus, v. 36, p. 26-37.
CUSTODIO, E. (1993): «Hydrogeological and hydrochemical aspects of aquifer overexploitation».
- Groundwater Economics, Development in Water Science, Elsevier, v. 39, p. 381-395.
ΓΙΑΝΝΟΥΛΟΠΟΥΛΟΣ, Π. et al. (2002): «Υφαλμύρωση και ποιοτικά χαρακτηριστικά των υπόγειων νερών του Αργολικού πεδίου».
- Πρακτικά 6ου Υδρογεωλογικού Συνεδρίου, Ξάνθη 8-10/11/02, σελ. 1-12.
ΔΕΛΗΜΑΝΗ, Π. et al. (2002): «Καταγραφή, ταξινόμηση και αξιολόγηση των υγροτόπων της παράκτιας ζώνης της Αν. Μακεδονίας και Θράκης από το ακρωτήριο Ακρονέρι του Ν. Καβάλας έως τη Μαρώνεια».
- Πρακτικά 6ου Υδρογεωλογικού Συνεδρίου, Ξάνθη 8-10/11/02, σελ. 299-310.
ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΣ, Γ.-ΣΩΜΑΤΑΡΙΔΟΥ, Β.-ΒΥΡΙΔΗΣ, Π. (2002): «Συμβολή στη διερεύνηση των αιτίων αποστράγγισης της λίμνης Κορώνειας».
- Πρακτικά 6ου Υδρογεωλογικού Συνεδρίου, Ξάνθη 8-10/11/02, σελ. 437-443.
ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ, Ι. (1992): «Το φαινόμενο της λειψυδρίας στα υπόγεια νερά. Αιτία-Προοπτικές».
- Πρακτικά Συνεδρίου του ΓΕΩΤ.Ε.Ε. “Λειψυδρία & Πλημμύρες”, Θεσσαλονίκη, σελ. 89-105.
ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ, Ι.-ΠΛΙΑΚΑΣ, Φ. (1996): «Επιπτώσεις από την υπερεκμετάλλευση των υπόγειων νερών-Αντιμετώπιση-Τεχνητός εμπλουτισμός».
- Πρακτικά Διεθνούς Συνεδρίου του Τ.Ε.Ε., σελ. 432-440.
DOUKAS, I.-IFADIS, I.-SAVVAΪDIS, P. (2004): «Monitoring and analysis of ground subsidence due to water pumping in the area of Thessaloniki, Hellas».
- Πρακτικά F.I.G. Working Week, 22-27/5/04, Athens, p. 13.
DROGUE, C. (1964): «Etude Hydrogeologique des principles resurgences de la region nord-montpellieraine».
- These 3me cycle Fac. Sc. Montpellier, Memoires C.E.R.H., t. 1, p. 61-121.
ΕΥΑΓΓΕΛΟΠΟΥΛΟΣ, Α. (2004): «Ποσοτική και ποιοτική κατάσταση υπόγειου υδάτινου δυναμικού λεκάνης ανατολικής Θεσσαλίας».
- Ανακοίνωση στο 3ο Συνέδριο Ανάπτυξης της Θεσσαλίας, 38 σελ. δακτυλογραφημένες+6 σχήματα.
JUMIKIS, A. (1963): «Soil Mechanics».
- D. van Nostrand Company, Inc. London, p. 299-305.
ΚΑΛΛΕΡΓΗΣ, Γ. (1971): «Καθιζήσεις του εδάφους κατά τας αντλήσεις αρτεσιανών υδροφόρων οριζόντων λόγω περιορισμένης ελαστικότητας αυτών».
- Τεχνικά Χρονικά, Σεπτέμβριος 1971, σελ. 599-602.
ΚΑΛΛΕΡΓΗΣ, Γ. et al. (1997): «Απαιτούμενος χρόνος για την απορρύπανση υφαλμυρισμένων υδροφόρων».
- Πρακτικά 4ου Υδρογεωλογικού Συνεδρίου 14-16/11/97, Θεσσαλονίκη, σελ. 97-103.
ΚΑΛΛΕΡΓΗΣ, Γ. (1992): «Επιπτώσεις της ξηρασίας στην ποιότητα των πηγαίων και υπογείων νερών».
- ΓΕΩΤ.Ε.Ε., Πρακτικά Ημερίδας “Λειψυδρία & Πλημμύρες”, Θεσσαλονίκη, σελ. 309-324.
ΚΑΛΛΕΡΓΗΣ, Γ. (2002): «Η υφαλμύρινση υδροφόρων από περιβαλλοντική άποψη».
- Πρακτικά 6ου Υδρογεωλογικού Συνεδρίου, Ξάνθη 8-10/11/02, σελ. v-xii, (εισαγωγική ομιλία).
KAPLANIDIS, A.-FOUNTOULIS, D. (1997): «Subsidence phenomena and ground fissures in Larissa, Karla basin, Greece: Their results in urban and rural environment».
- Proc. Inter. Symp. “Engineering Geology and Environment”, v. 1, p. 729-735.
ΚΟΥΜΑΝΤΑΚΗΣ, Ι (2001): «Καθιζήσεις οφειλόμενες σε υπεραντλήσεις υπογείων νερών-Αναγκαίες παρεμβάσεις».
- Ε.Μ.Π. τόμος χαριστήριος στον Καθηγητή Ι. Παπαγεωργάκη, σελ. 93-112.
LAMBRAKIS, N. et al. (1997): «Impacts of simultaneous action of drought and overpumping in the aquifer of Glafkos, Patra, Greece».
- Env. Geol. Water Sciences, v. 29, no 3/4, p. 209-215.
LIN, P.S. et al. (1989): «A theoretical prediction of land subsidence due to pumping».
- “Neotectonics and resources”, Belhaven Press, London, 352 p.
ΜΟΥΖΟΥΡΗ, Γ. et al. (2003): «Υδρολογικό ισοζύγιο της λεκάνης απορροής της λίμνης Κορώνειας και η επίδρασή του στην εξέλιξη των μορφομετρικών χαρακτηριστικών της».
- Πρακτικά 6ου Γεωγραφικού Συνεδρίου, τ. Ι, p. 202-209.
PREMCITT, J. (1979): «Land subsidence in Bangkok, Thailand: results of initial investigation».
- Geotech. Engin., Bangkok, v. 10, no 1, p. 72-76.
PULIDO-BOSCH, A. (1991): «The overexploitation of some karstic aquifers in the province of Alicante (Spain)».
- XXIII Congress I.A.H. “Aquifer overexploitation”, Canary Islands, p. 557-561.
PULIDO-BOSCH, A. et al. (1991): «Characterization of the overexploitation in the middle and lower basins of the river Andarax (Almeria, Spain)».
- Pr. XXIII Congress I.A.H., Canary Islands, p. 563-576.
ΣΟΥΛΙΟΣ, Γ. (1980): «Καθιζήσεις προσχωσιγενών εδαφών λόγω αντλήσεως υποκειμένων υδροφόρων οριζόντων. Παραδείγματα από τον ελληνικό χώρο».
- Τεχνικά Χρονικά, τεύχος 4/1980, σελ. 205-210.
SOULIOS, G. (1983): «Degradation of alluvial aquifers due to intensive exploitation: mathematical formulas and diagrams».
- Bull. Soc. Geol. France, t. XXV, no 2, p. 267-272.
SOULIOS, G. (1997): «Subsidence de terrains alluviaux dans le sud-est de la plaine de Thessalie».
- Proc. Symp. Intern., “Engineering Geology and the Environment”, v. 1, p. 1067-1072.
TABITIAN, I. et al. (1994): «Διακυμάνσεις χλωριόντων στα νερά της πηγής Αναβάλου Κιβερίου Αργολίδας, σε σχέση με το ύψος υετού της περιοχής τροφοδοσίας».
- Πρακτικά 7ου Συνεδρίου της Ε.Γ.Ε., Δελτίο της Ε.Γ.Ε., τ. XXX, no 4, σελ. 339-345.
ΧΑΤΖΗΑΓΟΡΑΚΗΣ, Δ. (1977): «Μερικαί παρατηρήσεις επί των υδρογεωλογικών συνθηκών της καρστικής λεκάνης των Λευκών Ορέων Ν. Κρήτης».
Δελτ. της Ε.Γ.Ε., v. XIII, no 1, σελ. 15-27.
ΧΡΙΣΤΟΦΗΣ, Χ.-ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ, Κ. (2002): «Οι υδρογεωλογικές συνθήκες σε περιοχή καθιζήσεων του εδάφους στην περιοχή της Κοινότητας Νήσου (Κύπρος)».
- Πρακτικά 6ου Υδρογεωλογικού Συνεδρίου, Ξάνθη 8-10/11/02, σελ. 289-298.

Προηγούμενο

Κεφάλαια

Επόμενο

1 2 3 4 5 _ 7 8 9

Τεχνική Επιμέλεια & Επεξεργασία: Σωτήρης Π. Σμπόρας

Αρχική Σελίδα Περιεχόμενα