Οι κώνοι σκωριών (scoria cones, cinder cones) είναι ο συνηθέστερος τύπος ηφαιστείου. Επίσης είναι ο μικρότερος τύπος με ύψος συνήθως κάτω από 300 μέτρα. Βρίσκονται είτε ως ξεχωριστά ηφαίστεια σε πεδία βασαλτικών λαβών ή ως παρασιτικοί κώνοι στις πλευρές ασπιδόμορφων ηφαιστείων και στρωματοηφαιστείων.

Οι κώνοι σκωριών αποτελούνται κυρίως από βασαλτική τέφρα (basaltic tephra) που εκτοξεύθηκε από το ηφαίστειο. Η τέφρα περιέχει κατά κανόνα λιθάρια που συνοδεύονται επίσης από ηφαιστειακές βολίδες και θραύσματα συγκολλημένης λάβας. Τα λιθάρια και οι βολίδες εμφανίζουν συνήθως σκωριώδη υφή λόγω των άφθονων φυσαλίδων. Η τέφρα συσσωρεύεται γύρω από τον ηφαιστειακό πόρο ως υλικό πτώσης και έτσι σχηματίζεται το ηφαιστειακό οικοδόμημα.

Οι κώνοι σκωριών εμφανίζουν απότομες πλευρές, έως 35 μοίρες, μολονότι στους παλαιότερους και πιο διαβρωμένους κώνους οι πλευρές είναι πιο ομαλές, από 15-20 μοίρες. Οι κώνοι σκωριών, αντίθετα από τους άλλους δύο τύπους ηφαιστείων, έχουν ευθείες πλευρές και πολύ μεγάλους κρατήρες σε σχέση με το μικρό μέγεθός τους.

Είναι συνήθως συμμετρικοί, αν και πολλοί κώνοι σκωριών έχουν ασύμμετρο σχήμα που οφείλεται στο ότι:
α) η τέφρα συγκεντρώνεται στη μία πλευρά του κώνου λόγω του πνέοντος ανέμου
β) ο πόρος είναι κάποια ηφαιστειακή ρωγμή με αποτέλεσμα ο κώνος να έχει επίμηκες σχήμα ή
γ) κάποια από τις πλευρές του κώνου διογκώνεται ή διαρρηγνύεται λόγω της διείσδυσης βασαλτικής λάβας. Συχνά το εσωτερικό τους έχει κόκκινο χρώμα λόγω της οξείδωσης.

Κώνος σκωριών.
 

Παρασιτικός κώνος σκωριών στο ασπιδόμορφο ηφαίστειο Mauna Kea (Χαβάη). Photo: Lockwood JP.

Ο κώνος σκωριών Sunset crater (Arizona, ΗΠΑ) εμφανίζει το κλασικό κωνικό σχήμα. Photo: Wikipedia.

Ο κώνος σκωριών Silvestri (Αίτνα, Ιταλία). Photo: Alean J.

Ο κώνος σκωριών Kometsuka στο ηφαίστειο Aso (Ιαπωνία). Δημιουργήθηκε πριν από 1800 χρόνια περίπου. Photo: Stoiber D.

Κώνος σκωριών στο νησί Barren (Σουμάτρα). Έχει ύψος 225 m και ο κρατήρας του έχει διάμετρο 200 m. Photo: Haldar D.

Ο κώνος σκωριών Cerro Negro (Νικαράγουα). Έχει ύψος 250 m. Δημιουργήθηκε το 1850 και είναι το νεότερο ηφαίστειο στην Κεντρική Αμερική και το πιο ενεργό της Νικαράγουας. Photo: Carr M.

Οι κώνοι σκωριών δημιουργούνται από εκρήξεις τύπου Στρόμπολι, οι οποίες παράγουν εκρηκτικές στήλες από βασαλτική τέφρα ύψους μόνο λίγων εκατοντάδων μέτρων. Πολλοί κώνοι σκωριών σχηματίζονται από μία και μοναδική έκρηξη, σε αντίθεση με τα ασπιδόμορφα ηφαίστεια και τα στρωματοηφαίστεια που εκρήγνυνται επανειλημμένα.

Εξαίρεση είναι το ηφαίστειο Cerro Negro (Νικαράγουα) που είναι ο πιο ενεργός ιστορικά κώνος σκωριών στη Γη. Αυτός είναι ένας παρασιτικός κώνος στη βορειδυτική πλευρά του ηφαιστείου Las Pilas. Το Cerro Negro έχει εκραγεί πάνω από είκοσι φορές από το 1850 όταν δημιουργήθηκε. Οι πιο πρόσφατες εκρήξεις είναι αυτές του 1992 και 1995.

Ο κώνος σκωριών και η στρομπόλια έκρηξη του ηφαιστείου Paricutin το 1943 (Μεξικό). Photo: Segerstrom K., Wilcox RE.

Έκρηξη στον κώνο σκωριών του ηφαιστείου Tolbachik (Καμτσάτκα, 1975). Photo: Volynets O.

Το εσωτερικό ενός κώνου σκωριών στην Κόκκινη Παραλία της Σαντορίνης. Στο κέντρο του κώνου φαίνεται ο πόρος τροφοδοσίας με στερεοποιημένη λάβα. Το κόκκινο χρώμα οφείλεται στην οξείδωση. Photo: Σολδάτος Τ.

Κώνος σκωριών στο Μεγάλο Βουνό της Σαντορίνης. Photo: Σολδάτος Τ.

Τομή του κώνου όπου διακρίνονται οι στρώσεις της τέφρας και ανάμεσα κάποιες ηφαιστειακές βολίδες. Photo: Σολδάτος Τ.

Ο καθηγητής κ.Φυτίκας δείχνει μία ηφαιστειακή βολίδα. Photo: Σολδάτος Τ.