Οι εκρήξεις τύπου Πελέ (Pelean eruptions) πήραν το όνομά τους από την κλασική έκρηξη του ηφαιστείου Πελέ (Μαρτινίκα) το 1902. Η πυροκλαστική ροή που δημιουργήθηκε από την κατάρρευση ενός αναπτυσσόμενου θόλου λάβας στην κορυφή του ηφαιστείου κατέστρεψε την πόλη St. Pierre.

Οι εκρήξεις τύπου Πελέ μοιάζουν με τις πλινιακές εκρήξεις διότι συνδέονται με όξινα μάγματα και, συχνά, με τη δημιουργία πυροκλαστικών ροών. Παράλληλα όμως διαφέρουν στο ότι, στις εκρήξεις τύπου Πελέ το μάγμα έχει χάσει τα αέρια του με αποτέλεσμα αφ΄ενός να μη θρυμματίζεται και αφ΄ετέρου να αυξάνεται ακόμη περισσότερο το ήδη υψηλό, λόγω του διοξειδίου του πυριτίου, ιξώδες του.

Κατά συνέπεια, το μάγμα ανέρχεται πάρα πολύ αργά (με ταχύτητες της τάξης των cm/sec) και συσσωρεύεται στον κρατήρα του ηφαιστείου σχηματίζοντας θόλους λάβας ή, αν συνεχίσει την έξοδό του, σχηματίζει παχύρρευστες ροές λάβας στα πλευρά του ηφαιστείου. Θα μπορούσαμε να παρομοιάσουμε την έξοδο της λάβας με την έξοδο της οδοντόπαστας από το σωληνάριό της.

Η πολύ αργή ταχύτητα ανόδου και εξόδου του μάγματος είναι και ο λόγος που οι εκρήξεις τύπου Πελέ διαρκούν περισσότερο από τις πλινιακές, από μερικούς μήνες έως μερικά χρόνια.

Το γεγονός ότι το μάγμα είναι φτωχό σε αέρια, αποτρέπει το θρυμματισμό του και τη δημιουργία βίαιων εκρήξεων με εκρηκτικές στήλες πλινιακού τύπου. Από την άλλη μεριά όμως οι θόλοι που σχηματίζονται είναι ασταθείς και μπορούν να καταρρεύσουν. Στην περίπτωση αυτή σχηματίζονται πυροκλαστικές ροές με συνέπειες εξίσου καταστροφικές όπως και στις πλινιακές εκρήξεις.

Μηχανισμός των εκρήξεων τύπου Πελέ και των πλινιακών.

Η διαφορά ανάμεσα στα δύο είδη πυροκλαστικών ροών είναι:

Οι πυροκλαστικές ροές στις εκρήξεις τύπου Πελέ, που ονομάζονται πυρακτωμένα νέφη (nuée ardentes), προκαλούνται από την κατάρρευση του θόλου λάβας και περιέχουν μεγαλύτερο ποσοστό από συμπαγή θραύσματα, τα οποία προήλθαν από την κατάρρευση του θόλου λάβας και έχουν διάφορα μεγέθη, από λιθάρια μέχρι ογκόλιθους.

Οι πυροκλαστικές ροές στις πλινιακές εκρήξεις, που ονομάζονται ρεύματα κίσσηρης (pumice flows), προκαλούνται από την κατάρρευση της εκρηκτικής στήλης και περιέχουν μεγαλύτερο ποσοστό κίσσηρης που προήλθε από το θρυμματισμό του μάγματος λόγω των αερίων.

Για τα πυρακτωμένα νέφη βλέπε το κεφάλαιο: 3.5.1. Πυρακτωμένα νέφη

Για τους θόλους λάβας βλέπε το κεφάλαιο: 2.3. Θόλοι λάβας

Πυροκλαστική ροή (nuée ardente) στο ηφαίστειο Πελέ (25 Νοεμβρίου 1903). Photo: Lacroix A.

Οι κλασικότερες εκρήξεις τύπου Πελέ είναι αυτές του ομώνυμου ηφαιστείου Πελέ (Μαρτινίκα) το 1902 και του ηφαιστείου Unzen (Ιαπωνία) το 1991. Επίσης, τέτοιου τύπου ήταν και η ηφαιστειακή δραστηριότητα στο νησί Montserrat (Καραϊβική) το 1995.

Για την έκρηξη του ηφαιστείου Πελέ βλέπε το κεφάλαιο: 5.3. Pelée (1902)

Για την έκρηξη του ηφαιστείου Unzen βλέπε το κεφάλαιο: 3.5.1. Πυρακτωμένα νέφη