2.        ΓΕΩΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ ΤΗΣ ΛΙΘΟΣΦΑΙΡΑΣ

2.1. Γενικά

Η Γεωμορφολογία ως κλάδος της επιστήμης της Φυσικής Γεωγραφίας ασχολείται με την μελέτη των μορφολογικών τύπων της επιφάνειας της γης. Δηλαδή ερευνά τη μορφή, την προέλευση και την κατανομή του αναγλύφου και των γεωμορφών του στην επιφάνεια του πλανήτη μας.

Βασική a priori αρχή της Γεωμορφολογίας είναι η ανισοεπιπεδότητα της επιφάνειας της γης. Αν κάτι τέτοιο δεν συνέβαινε θα έπρεπε το νερό των ωκεανών να δημιουργεί ένα ίσου πάχους στρώμα πάνω από το εξωτερικό τμήμα του στερεού φλοιού της γης.

Ποιες είναι όμως εκείνες οι δυνάμεις οι οποίες προκαλούν μεταβολές στο εξωτερικό τμήμα του φλοιού της γης με αποτέλεσμα τη διαμόρφωση αναγλύφου; Είναι συνεχείς ή ένα προϋπάρχον ανάγλυφο διαμορφώνεται συνεχώς με ένα συγκεκριμένο τέλος, που δεν είναι άλλο από την επιπέδωση της επιφάνειας της χέρσου;

Με τον όρο ενδογενείς δυνάμεις ονομάζονται όλες οι δυνάμεις του εσωτερικού της γης οι οποίες διαμορφώνουν το εξωτερικό στρώμα του φλοιού της γης και δημιουργούν ανάγλυφο. Είναι συνεχείς και έχουν ιστορία από την γένεση της γης ως ουράνιου σώματος.

Αν δούμε έναν παγκόσμιο χάρτη με μια διαφορετική ματιά τότε παρατηρούμε ότι η ανατολική ακτή της Νοτίου Αμερικής μοιάζει να ξεκόλλησε από την Αφρική, η Ινδία να έχει κολλήσει πάνω στην Κίνα κλπ. Αν στις παρατηρήσεις αυτές προσθέσουμε και το ανάγλυφο τότε οι ήπειροι του πλανήτη μας μοιάζουν σαν μικρά αυθαίρετα κτίσματα της ελληνικής υπαίθρου στα οποία άρχισαν να κολλάνε δίπλα τους συμπληρωματικά δωμάτια εξαιτίας των αυξανόμενων αναγκών των ιδιοκτητών τους.

Στο κεφάλαιο αυτό θα εξετάσουμε τις κύριες γεωλογικές δομές του πλανήτη μας, οι οποίες συμβάλουν στην δημιουργία επιφανειακού αναγλύφου. Αρχίζοντας με μια ματιά στο εσωτερικό της γης στη συνέχεια θα εξετάσουμε τις παραμορφωτικές δυνάμεις που ασκούνται στο εξωτερικό στερεό και εύθραυστο τμήμα του φλοιού. Τέλος θα εξετάσουμε τις κινήσεις των λιθοσφαιρκών πλακών και θα περιγράψουμε πως οι κινήσεις αυτές γίνονται αιτία μεταβολής του αναγλύφου διαμορφώνοντας ένα γεωλογικό υπόβαθρο αποτελούμενο από όλους τους τύπους πυριγενών, μεταμορφωμένων και ιζηματογενών πετρωμάτων.

Στις ενδογενείς δυνάμεις του εσωτερικού της γης που διαμορφώνουν το ανάγλυφο αντιστρατεύονται όλες οι επιφανειακές δυνάμεις καταστροφής του. Αυτές ονομάζονται εξωγενείς δυνάμεις και θα τις μελετήσουμε σε επόμενο κεφάλαιο.