4.        ΚΛΙΜΑ ΚΑΙ ΓΕΩΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ

4.1. Γενικά

Με τον όρο κλίμα ονομάζουμε τον μέσο όρο των καιρικών συνθηκών που επικρατούν σε μία περιοχή. Αν θέλαμε να δώσουμε μια πλήρη περιγραφή του μέσου όρου των καιρικών συνθηκών, θα έπρεπε να χρησιμοποιήσουμε αρκετές παραμέτρους που περιγράφουν την κατάσταση της ατμόσφαιρας. Τέτοιες παράμετροι είναι η ατμοσφαιρική πίεση, η ταχύτητα και διεύθυνση ανέμου, το είδος και η έκταση της νεφοκάλυψης, η παρουσία ομίχλης, το είδος και η ποσότητα των κατακρημνισμάτων, η δημιουργία κυκλώνων και αντικυκλώνων, η ύπαρξη ψυχρών και θερμών μετώπων καθώς και η θερμοκρασία του αέρα.

Ωστόσο, μετρήσεις όπως οι παραπάνω δεν γίνονται συστηματικά παγκοσμίως. Η ανάγκη μελέτης του κλίματος σε παγκόσμια βάση, οδήγησε στην ταξινόμηση με βάση δύο παραμέτρους που είναι δυνατόν να μετρηθούν με ικανοποιητική ακρίβεια και διάρκεια σε όλους τους σταθμούς του κόσμου. Οι παράμετροι αυτοί είναι η θερμοκρασία και τα κατακρημνίσματα. Ενδιαφέρον στις μετρήσεις αυτές παρουσιάζουν τόσο οι μέσες τιμές τους όσο και οι διακυμάνσεις τους με το χρόνο.

Έτσι οι ετήσιοι κύκλοι της μέσης μηνιαίας θερμοκρασίας και βροχόπτωσης χρησιμοποιούνται για τον προσδιορισμό του κλιματικού τύπου.

Πρέπει να σημειωθεί ότι η θερμοκρασία και οι βροχοπτώσεις αποτελούν βασικούς παράγοντες που επηρεάζουν άμεσα τη φυσική βλάστηση μιας περιοχής, η οποία αποτελεί συνήθως βασικό κλιματικό χαρακτηριστικό της. Παράλληλα δεν επηρεάζουν μόνο τη φυσική βλάστηση αλλά και τις καλλιέργειες οι οποίες είναι απαραίτητες για την επιβίωση του ανθρώπου. Τέλος οι κλιματικές συνθήκες επηρεάζουν ακόμη τόσο το είδος και την έκταση του εδάφους, όσο και τη γενικότερη διαμόρφωση της γεωμορφολογίας μιας περιοχής.

Γενικότερα η εξάπλωση των διαφόρων κλιματικών τύπων στην επιφάνεια του πλανήτη παρουσιάζει μια ζωνώδη κατανομή ως προς τον Ισημερινό. Οι βασικές αρχές που προσδιορίζουν την παγκόσμια κατανομή του κλίματος είναι οι εξής:

·                   Γεωγραφικό Πλάτος: Ο ετήσιος κύκλος διακύμανσης της θερμοκρασίας μιας περιοχής εξαρτάται από τη γεωγραφική της θέση και ειδικότερα από την απόστασή της από τον ισημερινό. Όσο πιο κοντά σε αυτόν βρίσκεται μια περιοχή τόσο οι θερμοκρασίες είναι μεγαλύτερες με μικρή ετήσια διακύμανση. Αντίθετα όσο απομακρυνόμαστε προς τους πόλους οι θερμοκρασίες είναι χαμηλότερες με μεγαλύτερη ετήσια διακύμανση.

·                   Παράκτια – Ηπειρωτική θέση: Η ετήσια διακύμανση της θερμοκρασίας στις παράκτιες περιοχές είναι μικρότερη από την αντίστοιχη διακύμανση στο εσωτερικό των ηπείρων. Αυτό οφείλεται στη μεγάλη θερμοχωρητικότητα της υδάτινης μάζας, η οποία διαμορφώνει μια επιφάνεια με μικρή θερμοκρασιακή διακύμανση σε αντίθεση με την επιφάνεια των ηπείρων.

·                   Τέλος, το ποσοστό της υγρασίας του αέρα είναι μεγαλύτερο στις θερμές αέριες μάζες από ότι στις ψυχρές. Αυτό σημαίνει ότι σε ψυχρές περιοχές το σύνολο των κατακρημνισμάτων που πέφτουν στην επιφάνεια της γης είναι μικρότερο από αυτό των θερμών περιοχών και οι βροχοπτώσεις είναι εντονότερες κατά τους θερμότερους μήνες του έτους.