4. ΚΛΙΜΑ ΚΑΙ ΓΕΩΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ

4.3. Βροχοπτώσεις

Με τον όρο κατακρημνίσματα ονομάζουμε το σύνολο του νερού που πέφτει σε μια περιοχή είτε σε υγρή μορφή (βροχή) είτε σε στερεή μορφή (χιόνι). Συνήθως οι μετεωρολόγοι χρησιμοποιούν τον όρο κατακρημνίσματα σε περιοχές όπου επικρατούν οι χιονοπτώσεις. Αντίθετα σε περιοχές όπου οι βροχές είναι επικρατέστερες χρησιμοποιείται ο όρος βροχοπτώσεις.

Σε γενικές γραμμές το βροχομετρικό ύψος περιοχών του πλανήτη μας μικραίνει όσο αυτές βρίσκονται μακρύτερα από τη ζώνη του ισημερινού και σε μεγαλύτερη απόσταση από τις ακτές.

Το βροχομετρικό ύψος είναι υψηλό σε μια ευρεία ζώνη γύρω από τον Ισημερινό. Οι βροχοπτώσεις στην ζώνη αυτή είναι έντονες εξαιτίας της ύπαρξης εξαιρετικά ασταθών αερίων μαζών, οι οποίες είναι εξαιρετικά θερμές και υγρές.

Περιοχές που βρίσκονται μακρύτερα από τον Ισημερινό όπως αυτές τις Νοτιοανατολικής Ασίας έχουν υψηλά βροχομετρικά ύψη εξαιτίας του συστήματος των μουσώνων, όπου μεταφέρει θερμές και υγρές αέριες μάζες από τον Ινδικό Ωκεανό κατά την περίοδο των βροχών.

Επίσης, μεγάλες τιμές κατακρημνισμάτων παρουσιάζουν περιοχές ακτών με βουνά στην παράκτια ζώνη, οι οποίες επηρεάζονται από αληγείς ανέμους. Σ’ αυτές τις περιοχές οι θερμοί και υγροί αληγείς άνεμοι, εξωθούνται σε μεγαλύτερα υψόμετρα εξαιτίας του έντονου αναγλύφου. Η ψύξη των θερμών και υγρών αυτών ανέμων προκαλεί τις έντονες βροχοπτώσεις σε περιοχές όπως η ανατολική ακτή της Κεντρικής Αμερικής, οι Φιλιππίνες, η Μαλαισία και η ανατολική ακτή της Ινδοκίνας.

Σχήμα 4.7. Παγκόσμιος χάρτης μέσης ετήσιας βροχόπτωσης

Σε μεγαλύτερα γεωγραφικά πλάτη έξω από την τροπική και υποτροπική ζώνη παρουσιάζονται υψηλές βροχοπτώσεις σε μικρές περιοχές μέσου γεωγραφικού πλάτους. Αυτές βρίσκονται κυρίως κατά μήκος των δυτικών ακτών των ηπείρων. Παραδείγματα τέτοιων περιοχών είναι οι ακτές της Βορειοδυτικής Ευρώπης καθώς και οι Ακτές της Αλάσκας στη Βόρειο Αμερική. Οι βροχοπτώσεις  οφείλονται στους υγρούς ανέμους που έρχονται στη ξηρά από την θάλασσα.

Ας δούμε τώρα και τις ξηρές περιοχές του πλανήτη. Οι περιοχές του κεντρικού δυτικού τμήματος της παράκτιας ζώνης της Νότιας Αμερικής αποτελούν παράκτιες περιοχές με λίγες βροχοπτώσεις. Το μικρό βροχομετρικό ύψος οφείλεται στους καταβατικούς ανέμους της περιοχής οι οποίοι είναι καθαροί, ξηροί και αρκετά σταθεροί.

Η μεγαλύτερη ξηρή περιοχή του πλανήτη μας βρίσκεται σε μια μεγάλη ζώνη που ξεκινάει από την έρημο Σαχάρα και διαμέσου της Μέσης Ανατολής εκτείνεται έως τη Κεντρική Ασία. Το δυτικό τμήμα της ζώνης που περιλαμβάνει τη Σαχάρα και τη Μέση Ανατολή έχει εξαιρετικά μικρά βροχομετρικά ύψη που οφείλονται στους ξηρούς καταβατικούς ανέμους της υποτροπικής ζώνης υψηλής πίεσης. Αντίθετα στο ανατολικό κομμάτι της Κεντρικής Ασίας η παρουσία ερήμων οφείλεται στη μεγάλη απόσταση της περιοχής από τη θάλασσα.

Τέλος, στις περιοχές μεγάλου γεωγραφικού πλάτους υπάρχουν περιοχές με μικρές τιμές κατακρημνισμάτων εξαιτίας της επικράτησης ψυχρών ξηρών ανέμων.