Κωνσταντίνος Βουβαλίδης - Προσωπική σελίδα

6. ΕΔΑΦΗ ΤΗΣ ΓΗΣ

6.4. Είδη και κατανομή εδαφών στη γη

Σημαντική συμβολή της εδαφολογίας στην επιστήμη της Φυσικής Γεωγραφίας είναι η κατηγοριοποίηση των κύριων τύπων εδαφών καθώς και η διασπορά τους πάνω στην επιφάνεια του πλανήτη. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει η σχέση της κατανομής των εδαφών με τον κλιματικό τύπο, το προϋπάρχον υλικό, το χρόνο, τις βιολογικές διεργασίες και το ανάγλυφο. Ακόμη η κατανομή και το είδος της παγκόσμιας βλάστησης επηρεάζεται από τα αντίστοιχα εδάφη και μαζί με αυτά προσδιορίζουν την ποιότητα του περιβάλλοντος στη γη. Κάτι τέτοιο είναι ιδιαίτερα σημαντικό γιατί η παραγωγικότητα του εδάφους σε συνδυασμό με τη ύπαρξη νερού αποτελούν τις δύο βασικές προϋποθέσεις για την παραγωγή τροφής για τον άνθρωπο. Όλοι οι πολιτισμοί του ανθρώπου στην ιστορία αναπτύχθηκαν σε περιοχές που πληρούσαν τις παραπάνω προϋποθέσεις.

Σχήμα 6.6.: Η παγκόσμια κατανομή των εδαφών (Soil Conservation Service, U.S. Department of Agriculture).

Στο βιβλίο αυτό παρουσιάζεται η παγκόσμια ταξινόμηση των εδαφών σύμφωνα με την Soil Conservation Service του Υπουργείου Γεωργίας των Η.Π.Α. (Σχήμα 6.6.). Οι έντεκα (11) κατηγορίες εδαφών παρουσιάζονται στον πίνακα 6.1. μαζί με τα κύρια χαρακτηριστικά τους. Κάθε κατηγορία εδάφους προσδιορίζεται από την παρουσία ενός χαρακτηριστικού ορίζοντα, που έχει έναν μοναδικό συνδυασμό φυσικών (χρώμα, δομή, υφή) ή χημικών ιδιοτήτων. Τα δύο βασικά είδη χαρακτηριστικών οριζόντων είναι το επιφανειακό στρώμα που ονομάζεται διεθνώς με τον ελληνικό όρο επίπεδον και το αμέσως υποκείμενο του επιφανειακού στρώμα, το οποίο χαρακτηρίζεται από την συγκέντρωση ή απομάκρυνση υλικού από αυτό.

Στον πίνακα 6.1 μπορούμε να αναγνωρίσουμε τρεις κατηγορίες τύπων εδαφών. Η πρώτη και πολυπληθέστερη κατηγορία περιλαμβάνει επτά (7) τύπους εδαφών με πολύ καλά αναπτυγμένους εδαφικούς ορίζοντες. Η δεύτερη κατηγορία περιλαμβάνει μόνο έναν τύπο εδάφους ο οποίος είναι εξαιρετικά πλούσιος σε οργανικό υλικό. Τέλος η τρίτη κατηγορία περιλαμβάνει τρεις τύπους εδαφών με υποτυπώδη ή μηδενική ανάπτυξη εδαφικών οριζόντων.

Πίνακας 6.1.: Κατηγορίες εδαφών.

ΟΜΑΔΑ 1^Η
Εδάφη με πολύ καλά ανεπτυγμένους εδαφικούς ορίζοντες ή με πλήρως αποσαθρωμένα υλικά. Προκύπτουν από την ύπαρξη σταθερών συνθηκών θερμοκρασίας και υγρασίας για μεγάλο χρονικό διάστημα στο έδαφος.
Oxisols	Πολύ παλιά, υψηλά αποσαθρωμένα εδάφη περιοχών με μικρό γεωγραφικό πλάτος. Ο εδαφικός ορίζοντας που βρίσκεται κάτω από την επιφάνεια χαρακτηρίζεται από την υψηλή συγκέντρωση οξειδίων. Είναι εδάφη με χαμηλή δυναμικότητα.
Ultisols	Εδάφη στις περιοχές του ισημερινού και των τροπικών και υποτροπικών ζωνών, με έναν ορίζοντα υψηλής συγκέντρωσης αργίλου κάτω από την επιφάνεια. Αποτελούν εδάφη χαμηλής δυναμικότητας.
Vertisols	Εδάφη των υποτροπικών και τροπικών ζωνών με υψηλά ποσοστά αργίλου και μεγάλη δυναμικότητα. Αναπτύσσονται σε μεγάλο βάθος και δημιουργούν χαρακτηριστικές ρωγμές όταν ξεραίνονται.
Alfisols	Χαρακτηριστικά εδάφη υγρών (humid) κλιμάτων με έναν ορίζοντα υψηλής συγκέντρωσης αργίλου κάτω από την επιφάνεια. Αποτελούν εδάφη υψηλής δυναμικότητας και απαντώνται σε περιοχές από τον ισημερινό μέχρι τις υπαρκτικές ζώνες.
Spodosols	Εδάφη ψυχρών και υγρών κλιμάτων με πολύ καλά ανεπτυγμένο τον εδαφικό ορίζοντα Β. Είναι εδάφη χαμηλής δυναμικότητας.
Mollisols	Εδάφη εύκρατων κλιμάτων που αναπτύσσονται σε περιοχές με μέσω γεωγραφικό πλάτος. Χαρακτηρίζονται από έναν σκουρόχρωμο επιφανειακό ορίζοντα πλούσιο σε μερικώς διασπασμένα οργανικά υλικά (humus). Είναι εδάφη με πολύ υψηλή δυναμικότητα.
Aridsols	Εδάφη ξηρών κλιμάτων φτωχά σε οργανικά υλικά. Συνήθως υπάρχουν εδαφικοί ορίζοντες με υψηλή συγκέντρωση ασβεστιτικού υλικού και διαλυμένων αλάτων.
ΟΜΑΔΑ 2^Η
Εδάφη με μεγάλη αναλογία οργανικού υλικού
Histosols	Εδάφη με καλά ανεπτυγμένο επιφανειακό στρώμα πολύ πλούσιο σε οργανικά υλικά.
ΟΜΑΔΑ 3^Η
Εδάφη με μερικώς αναπτυγμένους ή καθόλου εδαφικούς ορίζοντες.
Entisols	Εδάφη προσφάτως σχηματισμένα στα οποία απουσιάζουν χαρακτηριστικοί εδαφικοί ορίζοντες.
Inceptisols	Εδάφη με ασθενώς ανεπτυγμένους εδαφικούς ορίζοντες, στους οποίους το προϋπάρχον υλικό υπόκεινται περαιτέρω αποσάθρωση.
Andisols	Εδάφη με ασθενώς ανεπτυγμένους εδαφικούς ορίζοντες, στους οποίους μεγάλο ποσοστό προϋπάρχοντος υλικού προέρχεται από εκρήξεις ηφαιστείων.