8. ΠΟΤΑΜΙΑ ΓΕΩΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ

8.1. Το τρεχούμενο νερό ως παράγοντας δημιουργίας αναγλύφου

Το μεγαλύτερο ποσοστό της μορφολογίας της επιφάνειας της γης έχει δημιουργηθεί από τη δράση του τρεχούμενου νερού. Το νερό ρέοντας είτε με μορφή επιφανειακού υμένα πάνω σε μια επιφάνεια, είτε με συσσωρευμένη ροή μέσα σε έναν κλάδο του υδρογραφικού δικτύου, αποσπά και παρασύρει μικρά κομμάτια των πετρωμάτων προς τα κατάντη. Όταν η ραγδαιότητα των βροχοπτώσεων προκαλεί μεγάλη επιφανειακή απορροή προς τα χαμηλότερα, τότε η δράση του τρεχούμενου νερού αυξάνεται δυσανάλογα. Αυτό έχει σαν αποτέλεσμα να παρασύρει πολύ περισσότερα υλικά της επιφάνειας της γης τόσο από περιοχές απότομου αναγλύφου όσο και από πεδινές περιοχές δημιουργώντας νέες αποθέσεις χαμηλότερα.

Η μορφολογία του επιφανειακού αναγλύφου που έχει δημιουργηθεί από δράση του τρεχούμενου νερού ονομάζεται ποτάμια μορφολογία. Οι διεργασίες δημιουργίας της ονομάζονται ποτάμιες διεργασίες και είναι η διάβρωση, η μεταφορά και η απόθεση. Οι μορφολογικοί σχηματισμοί που δημιουργούνται από τις ποτάμιες διεργασίες χωρίζονται σε διαβρωσιγενείς και αποθετικούς ανάλογα με τον τρόπο σχηματισμού τους.

Η διάβρωση, μεταφορά και απόθεση είναι διεργασίες πολύ στενά συνδεδεμένες και με ασαφή μεταξύ τους όρια. Ως παράδειγμα αναφέρουμε τις αποθέσεις υλικών ενός ποταμού σε τμήμα της κοίτης του, οι οποίες στη συνέχεια επαναδιαβρώνονται και τα υλικά μεταφέρονται πολύ μακρύτερα προς τα κατάντη εξαιτίας μεγάλων πλημμυρικών επεισοδίων του ποταμού. Γίνεται λοιπόν σαφές ότι δεν είναι δυνατόν να έχουμε μόνο διάβρωση σε μια περιοχή χωρίς ταυτόχρονη μεταφορά του υλικού και κατ’ επέκταση δεν μπορούμε να έχουμε μόνο μεταφορά του υλικού χωρίς αυτό να αποτίθεται κάπου.

Από τα παραπάνω βγαίνει αβίαστα το συμπέρασμα ότι η διάβρωση, η μεταφορά και η απόθεση δεν αποτελούν τρεις ξεχωριστές ποτάμιες διεργασίες αλλά τρεις διαδοχικές φάσεις μιας διεργασίας.