9. ΗΦΑΙΣΤΕΙΑΚΗ ΓΕΩΜΟΡΦΟΛΟΓΙΑ

9.3. ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΗΦΑΙΣΤΕΙΩΝ

Η παγκόσμια κατανομή της ηφαιστειακής δράσης τα τελευταία 12.000 χρόνια φαίνεται στο σχήμα 9.13 και εξηγείται με βάση τη θεωρία των λιθοσφαιρικών πλακών στο σχήμα 9.14.

Παρατηρούμε λοιπόν ότι αρκετά ηφαίστεια συγκεντρώνονται γύρω από την Ειρηνική πλάκα, σε μια περιοχή που χαρακτηριστικά ονομάζεται ‘Δαχτυλίδι Φωτιάς’. Στην περιοχή αυτή έχουμε τη σύγκλιση της Ειρηνικής, της Nazca, της Cocos και της Juan de Fuca πλάκας. Ηφαίστεια παρατηρούνται, επίσης, κοντά ή ακριβώς στα σημεία διεύρυνσης του ωκεάνιου πυθμένα. Παράδειγμα αποτελεί η Ισλανδία. Ενώ στα νησιά της Χαβάης συναντάμε ηφαίστεια που σχηματίστηκαν σε σημεία hot-spot στην Ανατολική Αφρική έχουμε ηφαίστεια που δημιουργήθηκαν σε σημεία απομάκρυνσης πλακών.

Συγκεκριμένα σε περιοχές σύγκλισης λιθοσφαιρικών πλακών σχηματίζονται στρωματοηφαίστεια γι’ αυτό και τα περισσότερα ενεργά ηφαίστεια αυτής της κατηγορίας βρίσκονται στη ζώνη γύρω από την Ειρηνική πλάκα. Τόξα στρωματοηφαιστείων υπάρχουν όμως, για παράδειγμα, και στη ζώνη σύγκλισης της Ινδο-Αυστραλιανής πλάκας με την Ευρασιατική και της Ειρηνικής με τη Βορειοαμερικανική πλάκα.

Στον ελλαδικό χώρο υπάρχει ενεργό ηφαιστειακό τόξο στο Νότιο Αιγαίο το οποίο χαρακτηρίζεται από στρωματοηφαίστεια. Στην περιοχή αυτή η Αφρικανική πλάκα καταβυθίζεται κάτω από την Ευρασιατική, γεγονός που εξηγεί το σχηματισμό στρωματοηφαιστείων. Το πιο γνωστό ηφαίστειο αυτού του τόξου είναι το ηφαίστειο της Σαντορίνης.

Σε περιοχές απομάκρυνσης των λιθοσφαιρικών πλακών και σε περιοχές hot–spot τα ηφαίστεια που δημιουργούνται είναι ασπιδοειδή. Χαρακτηριστικά παραδείγματα σε περιοχές hot-spot είναι τα ηφαίστεια της Χαβάης. Αρκετά όμοιο μ’ αυτά της Χαβάης είναι και το βουνό Hekla στην Ισλανδία. Πρόκειται για ένα ασπιδοειδές ηφαίστειο που σχηματίστηκε σε περιοχή διεύρυνσης του ωκεάνιου πυθμένα μια και η Ισλανδία βρίσκεται στο βόριο τμήμα της μεσο-ωκεάνιας ράχης του Ατλαντικού Ωκεανού. Άλλα νησιά που αποτελούνται από ηφαίστεια αυτής της κατηγορίας και βρίσκονται κατά μήκος ή κοντά στη μεσο-Ατλαντική ράχη είναι Αzores, Ascension και Tristan da Cunha.

Σχήμα 9.13.: Παγκόσμια κατανομή της ηφαιστειακής δράσης.

Σχήμα 9.14.: Παγκόσμια κατανομή των λιθοσφαιρικών πλακών.