Ζώα θαλάσσια μικρού μεγέθους (μερικών mm) έχουν σώμα επίμηκες κυλινδρικό χωρίς σκελετό μερικά φέρουν χιτινώδες περίβλημα. Σχηματίζουν αποικίες και έχουν ποικίλο σχήμα. Περιλαμβάνουν 3 ομοταξίες.
Εnteropneusta μόνο αρτίγονα είδη
Pterobranchiata Ορδοβίσιο-σήμερα
Graptolithina Μ. Κάμβριο-Λιθανθρακοφόρο
Από τις παραπάνω ομοταξίες ιδιαίτερο Παλαιοντολογικό ενδιαφέρον έχουν οι Γραπτόλιθοι (Graptolithina).
Οι Γραπτόλιθοι είναι εξαφανισμένοι θαλάσσιοι, μικρού μεγέθους, ζωικοί οργανισμοί. ‘Εζησαν στον Κατώτερο Παλαιοζωϊκό και αποτελούν χαρακτηριστικά απολιθώματα. Δεν έχουν σκληρό κέλυφος αλλά οργανικό περίβλημα και απολιθώνονται με Απανθράκωση.
Σχηματίζουν αποικίες, μορφής λεπτού μικρού πριονιού, οι οποίες ονομάζονται ραβδόσωμα. Μικροσκοπική εξέταση καλοδιατηρημένων δειγμάτων και φωτογράφηση με ηλεκτρονικό μικροσκόπιο έδειξε με μεγάλη λεπτομέρεια τη λεπτή δομή και πολυπλοκότητα κατασκευής του ραβδοσώματος (Σχ. 40). Το πρωτοσχηματιζόμενο τμήμα ονομάζεται Σίκουλα και επάνω του διευθετούνται κατά μήκος πολυάριθμες μικρές θήκες που κάθε μια καταλαμβάνεται από ένα άτομο της αποικίας. Η διευθέτηση και μορφολογία των θηκών είναι σημαντικό ταξονομικό χαρακτηριστικό και μπορεί να γίνει είτε στη μια μόνο πλευρά (Monograptus) ή και στις δυο πλευρές (Diplograptus, Climacograptus) της αποικίας (Σχ. 41).
Οι Γραπτόλιθοι διακρίνονται σε δύο τάξεις (Σχ. 41): Dendroidea και Graptoloidea
Dendroidea (Μ. Κάμβριο-Λιθανθρακοφόρο) Γραπτόλιθοι με διακλαδιζόμενο-δικτυωτό σχήμα. Θεωρούνται βενθονικοί οργανισμοί στερεωμένοι σε υπόστρωμα και παρουσίασαν μεγάλη πολυμορφία (Dictyonema).
Graptoloidea (Ορδοβίσιο-Κ. Δεβόνιο). Πλαγκτονικοί Γραπτόλιθοι. Θεωρείται ότι προέρχονται από τα Dendroidea. Αντιπρόσωποι: Monograptus, Climacograptus, Didymograptus, Diplograptus.
Οι απολιθωμένοι γραπτόλιθοι ανευρίσκονται σχεδόν αποκλειστικά μέσα σε μαύρους αργιλικούς σχιστόλιθους. Τα απολιθώματά τους όμως είναι είναι ισχυρά συμπιεσμένα και εμφανίζονται με μορφή λεπτών υμένων άνθρακα. Καλοδιατηρημένοι γραπτόλιθοι έχουν βρεθεί σε ασβεστόλιθους, αλλά είναι σπάνιοι. Διάλυση τέτοιων ασβεστόλιθων με ειδικές χημικές ουσίες έδωσε πολύ καλά δείγματα για μελέτη στο ηλεκτρονικό μικροσκόπιο. Η ανεύρεση Γραπτολίθων σχεδόν μόνο μέσα σε μαύρους αργιλικούς σχιστόλιθους ήταν η αιτία για τη διατύπωση της θεωρίας ότι οι Γραπτόλιθοι ζούσαν σε βαθειά νερά όπου σχηματίζονταν μαύροι σχιστόλιθοι (Γραπτολιθική φάση). Τα τελευταία χρόνια όμως έγινε φανερό ότι η πλειοψηφία των γραπτολίθων ήταν πλαγκτονικά ζώα άρα θα μπορούσαν να ζουν σχεδόν παντού. Η ανεύρεσή τους δε μόνο μέσα σε μαύρους σχιστόλιθους οφείλονταν καθαρά σε λόγους διατήρησης-απολίθωσης. Δεν είναι όμως απαραίτητο ότι όπου έχουμε μαύρους σχιστολίθους του Κάτω Παλαιοζωϊκού ότι θα έχουμε και Γραπτόλιθους.
Οι Γραπτόλιθοι αφθονούν στο Ορδοβίσιο-Σιλούριο και αποτελούν χαρακτηριστικά απολιθώματα. Κυριώτερο μειονέκτημα είναι η δυσκολία ανεύρεσης καλοδιατηρημένων δειγμάτων για προσδιορισμό.
Στην Ελλάδα Γραπτόλιθοι βρέθηκαν στο Κ. Σιλούριο της Β. Χίου με τα γένη Monograptus, Diplograptus, Climacograptus.