ΣΥΝΟΜΟΤΑΞΙΑ VERMES


 

    Οι σκώληκες είναι μια μεγάλη ομάδα ζώων με γυμνό μαλακό σώμα. Απολιθώματά τους είναι σπάνια και αναφέρονται μόνο αποτυπώματά τους ή ιχνοαπολιθώματά τους (Nereites). Η μόνη ομάδα που παρουσιάζει παλαιοντολογικό ενδιαφέρον είναι η υποσυνομοταξία Annelida και ιδιαίτερα η οικογένεια Serpulae.

    Οι Σέρπουλες (Serpulae) είναι θαλάσσιοι πολύχαιτοι σκώληκες, ζουν από τον Κάτω Παλαιοζωικό (Ορδοβίσιο) μέχρι σήμερα και παρουσιάζουν μια ιδιομορφία: σχηματίζουν σωληνοειδές περίβλημα από CaCO3 ή από συγκολλημένους κόκκους άμμου. Το περίβλημα αυτό προσκολλάται σε σταθερά υποστρώματα (πέτρες, κελύφη) ή είναι ελεύθερο και αποτελείται από ένα ελαφρά κωνικό επιμήκη σωλήνα που μπορεί να φέρει πώμα. Ο σωλήνας έχει κυκλική ή πολυγωνική τομή και μερικές φορές φέρει εξωτερική ανάγλυφη διακόσμηση από αύλακες, προεξοχές, ραβδώσεις ή είναι λείος.

    Σε τομή το κέλυφος αποτελείται από 2 στρώματα ανθρακικού ασβεστίου (Σχ. 21). Το εξωτερικό που αποτελείται από λεπτά φύλλα παράλληλα στην εξωτερική επιφάνεια (ομόκεντρα σε αξονική τομή, παραβολικά σε καταμήκος τομή) και από το εσωτερικό που αποτελείται επίσης από λεπτότατα επιμέρους στρωματίδια παράλληλα στην εσωτερική επιφάνεια.

    Το κέλυφος των Σερπουλών εξωτερικά μοιάζει πάρα πολύ με τον Vermetus (Γαστερόποδο) που επίσης αποτελείται από 2 στρώματα. Διαφέρει όμως σε λεπτή τομή γιατί το εξωτερικό στρώμα φέρει ινώδεις κρυστάλλους κάθετους στην επιφάνεια.

    Μεγάλες συσσωρεύσεις κελυφών Σερπουλών σχηματίζουν σερπουλιτικούς ασβεστόλιθους.

    Αντιπρόσωποι των Σερπουλών είναι:

Ditrupa: Τριτογενές-Σήμερα. Μοιάζει με μικρό Σκαφόποδο.
Serpula: Πέρμιο-Σήμερα. Προσκολημένος ακανόνιστος σωλήνας.
Spirorbis: Ορδοβίσιο-Σήμερα. Προσκολημένος σωλήνας με επιπεδοσπειροειδή περιέλιξη.
Σκωληκόδοντα. Στα σημερινά Annelida παρατηρείται είδος μασητικής συσκευής από χιτίνη και ασβέστιο. Σε Παλαιοζωικά ιζήματα βρέθηκαν μαζί με Κωνόδοντα παρόμοιας μορφολογίας μικρά απολιθώματα που θεωρούνται σαν υπολείμματα μασητικών συσκευών σκωλήκων και ονομάστηκαν Σκωληκόδοντα. Τα Σκωληκόδοντα εμφανίζονται σε όλο σχεδόν τον Παλαιοζωικό με μέγιστη ανάπτυξη κατά το Ορδοβίσιο-Σιλούριο και ελλείψει άλλων απολιθωμάτων χρησιμοποιούνται στην Στρωματογραφία.

    Στην Ελλάδα Serpula έχει βρεθεί σε όλα σχεδόν τα θαλάσσια απολιθωματοφόρα ιζήματα του Καινοζωικού. Επίσης Ditrupa σε Νεογενή απολιθωματοφόρα ιζήματα (Λεκάνη Σερρών-Στρυμόνα).