ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ


 

Γενικά

  1.     Το νερό μπορεί να θεωρηθεί ως φυσικός πόρος, ως οικονομικό αγαθό και ως περιβαλλοντικό στοιχείο, ανάλογα με το κύριο κριτήριο και το είδος της διαχείρισης. Σε σχέση πάντως με άλλους φυσικούς πόρους και με άλλα οικονομικά αγαθά έχει μία ιδιαιτερότητα: είναι μοναδικό και αναντικατάστατο. Ένα μετάλλευμα π.χ. μπορεί να αντικατασταθεί από κάποιο άλλο (φυσικό ή συνθετικό υλικό) στην καθημερινή χρήση και στην οικονομική ανάπτυξη. Το νερό όμως όχι, αφού αποτελεί προϋπόθεση της ανθρώπινης ύπαρξης και ζωής στον πλανήτη και δεν έχει υποκατάστατο στην ανάπτυξη. Η βιώσιμη (αειφόρος) διαχείριση των υδατικών πόρων είναι η βασική παράμετρος της βιώσιμης ανάπτυξης.

  2.     Οι υδατικοί πόροι δεν είναι απεριόριστοι. Και μάλιστα σε πολλές περιοχές του κόσμου δεν είναι επαρκείς και η ανεπάρκειά τους αυτή συνιστά μέγιστο εμπόδιο στην ανάπτυξη.

        Σε παγκόσμιο επίπεδο η κατανάλωση νερού για διάφορες χρήσεις (οικιακή-αστική, βιοτεχνική, βιομηχανική, αρδευτική-αγροτική) αυξάνεται με ραγδαίους ρυθμούς. Η προσφορά όμως είναι δεδομένη, είναι ορισμένη, έχει κάποια ανώτερα όρια. Πέραν αυτού στην Ελλάδα, στις άλλες παραμεσόγειες χώρες, σε πολλές άλλες χώρες του κόσμου, σε ενδοετήσιο κύκλο, η ζήτηση του νερού είναι η μέγιστη (το καλοκαίρι), όταν η προσφορά του (η διαθεσιμότητά του) στη φύση είναι η ελάχιστη. Δηλ. ο ενδοετήσιος κύκλος ζήτησης νερού, είναι ακριβώς αντίστροφος με αυτόν της φυσικής προσφοράς (διαθεσιμότητας). Με άλλα λόγια χρονική κατανομή της προσφοράς και ζήτησης είναι αντίστροφες. Και επί πλέον πολύ συχνά σε περιοχές με μικρή προσφορά (διαθεσιμότητα) νερού, δηλ. με φτωχό ή μέτριο υδατικό δυναμικό, υπάρχει μεγάλη ζήτηση νερού, δηλ. μεγάλη πληθυσμιακή πυκνότητα και έντονη οικονομική δραστηριότητα, ενώ, αντίθετα, σε περιοχές με πλούσιο υδατικό δυναμικό δηλ. με μεγάλη προσφορά (διαθεσιμότητα) νερού, υπάρχει μικρή ζήτηση. Με άλλα λόγια η χωρική κατανομή της προσφοράς και ζήτησης είναι επίσης αντίστροφες.

        Επομένως συχνά η χωρο-χρονική κατανομή της προσφοράς (διαθεσιμότητας) και της ζήτησης νερού είναι αντίστροφες. Αυτά θέτουν το πρόβλημα της διαχείρισης των υδατικών πόρων.


 

Η έννοια της διαχείρισης των υδατικών πόρων

 

Σχ. 1: Αληγορική εικόνα με τους παράγοντες που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη στη διαχείριση των υδατικών πόρων (κατά Erhard-Cassegrain A.-Margat J., 1983, ανασχεδιασμένο από το συγγραφέα).

 

Η κατανάλωση νερού, η εξέλιξή της και οικονομικά στοιχεία

 

Σχ. 2: Προβλεπόμενη αύξηση της παγκόσμιας κατανάλωσης νερού μέχρι το 2100 (κατά Erhard-Cassegrain A.-Margat J., 1983, ανασχεδιασμένο από το συγγραφέα). Σχ. 3: Συνολική και κατά κεφαλή κατανάλωση νερού στις Η.Π.Α. από το 1950 έως το 1975 (κατά Erhard-Cassegrain A.-Margat J., 1983, ανασχεδιασμένο από το συγγραφέα).
Σχ. 4: Σημερινή και προβλεπόμενη κατανάλωση νερού στις Η.Π.Α. (1) Συνολική Υδροληψία γλυκού νερού, (2) Συνολική Υδροληψία γλυκού νερού, πλην αυτού που χρησιμοποιείται σε θερμοηλεκτρικούς σταθμούς, (3) Υδροληψία για αρδεύσεις (κατά Erhard-Cassegrain A.-Margat J., 1983, ανασχεδιασμένο από το συγγραφέα). Σχ. 5: Κατανάλωση νερού στη μείζονα πόλη του Παρισιού προβλεπόμενη το 1970, βλ. κείμενο (κατά Erhard-Cassergrain A.-Margat J., 1983, ανασχεδιασμένο από το συγγραφέα).
Σχ. 6: Αύξηση της Συνολικής και της κατά Κεφαλή κατανάλωση νερού στη μείζονα Μαδρίτη από το 1965 έως το 2003. Σχ. 7: Αύξηση της Συνολικής και της κατά Κεφαλή κατανάλωσης νερού στο Πολεοδομικό συγκρότημα Θεσσαλονίκης από το 1971 έως το 2001.
Σχ. 8: Τέσσερις διαφορετικές περιπτώσεις (α), (β), (γ) και (δ) διακύμανσης της σχέσης d/V και p/V (p: τιμή μονάδας νερού, d: συνολική δαπάνη για την κατανάλωση νερού, V: όγκος καταναλισκόμενου νερού (κατά Erhard-Cassegrain A.-Margat J., 1983, ανασχεδιασμένο από το συγγραφέα). Σχ. 9: Κόστος μεταφοράς νερού, βλ. κείμενο (κατά Erhard-Cassergrain A.-Margat J., 1983, ανασχεδιασμένο από το συγγραφέα).

 

Η διαθεσιμότητα (προσφορά) νερού στη φύση


 

Προτεραιότητα στη χρήση νερού


 

Αρχές διαχείρισης υδατικών πόρων


 

Διαχειριστικά μοντέλα - Προγραμματισμός

 

Σχ. 10: Γραφική επίλυση του προβλήματος γραμμικού προγραμματισμού.

 

Ενδεικτική Βιβλιογραφία

 

BISWAS, A.K. (1976): «Mathematical modeling and water resources decision-making system approach to water management».
- Mc Graw-Hill, New York, 411 p.
ΒΟΥΔΟΥΡΗΣ, Κ.-ΦΡΑΓΚΟΣ, Σ. (1999): «Εφαρμογή ενός ολοκληρωμένου παραμετρικού μοντέλου για τη διαχείριση των υδατικών πόρων στη ΒΔ/κή Αχαΐα».
- Πρακτικά 4ου Εθνικού Συνεδρίου της Ε.Ε.Δ.Υ.Π., Βόλος, τεύχος Β΄, σελ. 3-10.
BUTCHER, W.S.-HAIMES, Y.V.-HALL, W.A. (1969): «Dynamic programming for the optimal sequencing of water projects».
- Water Resources Research, vol. 5, no 6, p. 1196-1204.
ΓΕΩΡΓΙΟΥ, Α.Π. (1999): «Ελλειμματικό υδατικό ισοζύγιο της Ελεύθερης Κύπρου-Επιτακτική ανάγκη ολοκληρωμένης υδατικής πολιτικής και διαχείρισης».
- Πρακτικά 5ου Υδρογεωλογικού Συνεδρίου, Νοέμβριος 1999, Λευκωσία, σελ. 35-50.
ΓΚΑΝΟΥΛΗΣ, Ι. (2002): «Για μια βιώσιμη διαχείριση των υδατικών πόρων στην Ελλάδα. Σημερινή κατάσταση και προοπτικές».
- Περιοδικό «Υδροοικονομία», τεύχος 4, σελ. 28-31.
GANOULIS, J. (2001): «Water Resources Management at the turn of Millenium: towards a new scientific paradigm».
- Revue des Sciences de l’ eau, t. 14, no 2, p. 213-221.
ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΣ, Γ. (1998): «Διαχείριση νερών».
- Πρακτικά 1ου Συνεδρίου «Αναπτυξιακή Προοπτική της Θάσου», 4-6 Σεπτεμβρίου, Πρίνος Θάσου, σελ. 236-246.
DOXIADIS, C.A. (1967): «Water and Environment».
- Conf. Water for Peace, T.I., p. 33-60, Washington.
DRISCOLL, F. (1986): «Groundwater and Wells».
- 2nd edition, 1089 p.
ERHARD-CASSEGRAIN, A.-MARGAT, J. (1983): «Introduction a l’ economie generale de l’ eau».
- Editions Masson, Paris, 361 p.
ΘΕΟΔΟΣΙΟΥ, Ν. (1994): «Μαθηματικά μοντέλα προσομοίωσης και διαχείρισης υπόγειων υδροφορέων. Εφαρμογή στον υδροφορέα Κοκκινοχωρίων Κύπρου».
- Διδ. Διατριβή. Τμήμα Πολιτικών Μηχανικών, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, 255 σελ.
GLEICK, P. (1993): «Water in Crisis».
- Oxford University Press, 473 p.
JACOBY, H.D.-LOUCKS, P.P. (1972): «Combined use of optimization and simulation methods in river basin planning».
- Water Resources Research, v. 8, no 6, p. 1401-1414.
JOHNSON, A.I. et al. (1972): «Symposium on planning and design of groundwater data programs».
- Water Resources Research, v. 8., p. 177-241.
HARTMAN, L.M. (1965): «Economics and groundwater development».
- Ground Water, v. 3, no 2, p. 4-8.
KOVACS, G. (1970): «Hydrological aspects of water management».
- UNESCO course, Budapest.
ΛΑΤΙΝΟΠΟΥΛΟΣ, Π. (1995): «Υδατικοί πόροι: Ι Τεχνική Υδρολογία-Υδρολογία Υπόγειων Νερών».
- Εκδόσεις «Συμμετρία», Συντονιστής Γ. Τσακίρης, κεφ. 9, σελ. 309-343.
MARTIN, Y. (1970): «Inventaire des resources et des besoins en eau».
- Soc. Hydrot. Fr., xieme journ. Hydraul., Paris, sept. Rapport gen. question 1, 10 p.
MAYS, L. (1996): «Water Resources».
- Ed. McGraw-Hill, 33 κεφάλαια με 52 συν-συγγραφείς, περίπου 1100 σελίδες.
MΠΛΑΖΑΚΗΣ, Ν.-ΦΑΝΟΥΡΓΑΚΗΣ, Δ.-ΔΗΜΟΠΟΥΛΟΣ, Γ. (1986): «Η κατανάλωση του νερού στην πόλη της Θεσσαλονίκης σήμερα και αύριο».
- Πρακτικά Συνεδρίου της Ελλην. Υδροτ. Ένωσης με θέμα «Νερό και Περιφερειακή Ανάπτυξη», σελ. 133-145.
ΜΥΛΟΠΟΥΛΟΣ, Γ. (1996): «Διαχείριση υδατικών πόρων: κρίση διαχείρισης ή κρίση υδατικών πόρων;».
- Πρακτικά Συνεδρίου του Τ.Ε.Ε., Τμήμα Κεντρικής και Δυτικής Θεσσαλίας, 13-16 Νοεμβρίου, Λάρισα, 7 σελίδες.
MURRAY, C.R.-REEVES, E.B. (1977): «Estimated use of water in the United States in 1975».
- U.S. Geol. Surv. Circ. 765, Washington.
MURTAGH, B.A-SAUNDERS, M.A. (1987): «MINOS 5.1 User’s guide».
- Tech. Rep. SOL 83-20, Dep. Oper. Res., Stanford University, California.
ΞΑΝΘΟΠΟΥΛΟΣ, Θ. (1996): «Διαχείριση υδατικών πόρων: θεωρητικές ελπίδες, ρεαλιστική προσέγγιση».
- Πρακτικά Συνεδρίου με θέμα «Διαχείριση Υδατικών Πόρων», Τ.Ε.Ε.-Τμήμα Κεντρικής και Δυτικής Θεσσαλίας, Λάρισα 13-16 Νοεμβρίου, τόμος Ι, (δακτυλογραφημένες 7 σελίδες).
ΠΕΤΑΛΑΣ, Χ.-ΔΙΑΜΑΝΤΗΣ, Ι.-ΠΛΙΑΚΑΣ, Φ. (1999): «Συνέπειες από την έλλειψη κατάλληλης διαχείρισης των παράκτιων υδροφορέων-Η περίπτωση της Ροδόπης».
- Πρακτικά 5ου Υδρογεωλογικού Συνεδρίου, Νοέμβριος 1999, Λευκωσία, σελ. 19-33.
ΤΕΡΖΙΔΗΣ, Γ. (1992): «Λειψυδρία: αίτια, δυνατότητες πρόβλεψης και τρόποι αντιμετώπισής της στην αστική και αγροτική ανάπτυξη της χώρας μας».
- Πρακτικά Συμποσίου του ΓΕΩΤ.Ε.Ε. με θέμα «Λειψυδρία κα Πλημμύρες», Θεσσαλονίκη 17-18 Μαρτίου, σελ. 25-42.
ΤΣΑΚΙΡΗΣ, Γ. (1995): «Υδατικοί πόροι: Ι. Τεχνική Υδρολογία-Εισαγωγή στη Διαχείριση Υδατικών Πόρων».
- Έκδοση «Συμμετρία», Συντονιστής έκδοσης Γ. Τσακίρης, κεφ. 19, σελ. 657-671.
ΤΣΑΚΙΡΗΣ, Γ. (2004): «Σημειώσεις».
- Ε.Μ.Π. Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών «Επιστήμη και Τεχνολογία Υδατικών Πόρων»-Μάθημα «Διαχείριση υδατικών πόρων». Ηλεκτρονική μορφή από ιστοσελίδα, 49 σελ.
ΧΡΙΣΤΟΔΟΥΛΟΥ, Χ.-ΣΩΚΡΑΤΟΥΣ, Γ. (1991): «Μαθηματικό μοντέλο για τη βέλτιστη ανάπτυξη των υδατικών πόρων της Κύπρου».
- Τεχνικά Χρονικά, τ. 11, τεύχος 2, σελ. 87-106.
ΨΙΛΟΒΙΚΟΣ, Α. - ΤΖΙΜΟΠΟΥΛΟΣ, Χ. (2002): «Ανάλυση ευαισθησίας των συντελεστών κόστους στην περίπτωση βελτιστοποίησης υπόγειου υδροφορέα με γραμμικό προγραμματισμό»
- Υδροτεχνικά, τ.12, Δεκέμβριος 2002, σελ. 17-33.


Προηγούμενο

Κεφάλαια

Επόμενο

1 2 3 4 5 6 7 _ 9

Τεχνική Επιμέλεια & Επεξεργασία: Σωτήρης Π. Σμπόρας

Αρχική Σελίδα Περιεχόμενα