Πυρόξενοι
pyroxenes

• Oι πυρόξενοι είναι ινοπυριτικά ορυκτά απλής αλυσίδας με τις ατέρμονες αλυσίδες (SiO₃) παράλληλες προς τον κρυσταλλογραφικό άξονα c.

   

• Ο γενικός δομικός τύπος των πυροξένων εκφράζεται με: Μ2Μ1Τ₂Ο₆

  Μ2 = Ca²⁺, Na⁺, Mn²⁺, Mg²⁺, Fe²⁺, πιο σπάνια Li⁺ στις Μ2 θέσεις.
  Μ1 = Μg²⁺, Fe²⁺, Mn²⁺, Fe³⁺, Al³⁺, Cr³⁺, Ti⁴⁺ στις Μ1 θέσεις.
  Τ = Si⁴⁺, Al³⁺ στις τετραεδρικές Τ θέσεις.

   

• Η σύσταση των περισσοτέρων πυροξένων αστρίων μπορεί να εκφρασθεί με βάση τα ακραία μέλη (Σχ. 1):

  Ενστατίτης (En, Mg₂Si₂O₆) - Φερροσιλίτης (Fs, Fe₂Si₂O₆) - Βολλαστονίτης* (Wo, Ca₂Si₂O₆)

  * Ο βολλαστονίτης μολονότι από άποψη χημικής σύστασης περιλαμβάνεται στους πυροξένους, από δομική άποψη ανήκει στα πυροξενοειδή, ομάδα ορυκτών όμοια με τους πυροξένους.

   

• Παρακάτω ταξινομούνται οι πυρόξενοι και αναφέρονται τα ιδεατά ακραία μέλη των, καθώς και μερικές από τις πιο κοινές ενδιάμεσες συστάσεις.

• Στα παρακάτω διαγράμματα φαίνεται σχηματικά η σύσταση των περισσοτέρων πυροξένων.

• Η διάταξη των πυριτικών αλυσίδων παράλληλα στον άξονα c έχει ως αποτέλεσμα τον τυπικό διπλό σχισμό των πυροξένων (110):(110) με γωνία σχισμού ~90° (για την ακρίβεια 87° ή 93°).

• Ο διπλός σχισμός φαίνεται καθαρά σε βασικές τομές πυροξένων κάθετα στον άξονα c (A,B).

• Οι τομές των πυροξένων παράλληλα στον άξονα c εμφανίζουν έναν σχισμό, που δείχνει την κατεύθυνση του c (Γ).

• Η κατασβεστική γωνία των κλινοπυροξένων είναι συνάρτηση της χημικής τους σύστασης.

• Η χαρακτηριστική κατασβεστική γωνία των κλινοπυροξένων, η οποία παρατηρείται σε τομές (010), είναι η c:n_γ, εκτός από τον αιγιρίνη-αιγιρινικό αυγίτη που είναι η c:n_α.

• Την κατεύθυνση του άξονα c τη δείχνει ο σχισμός (Α,Β), ενώ την κατεύθυνση του n_γ (ή Z) τη δείχνει η θέση κατάσβεσης (Γ). (βλέπε και ενότητα Κατάσβεση - Κατασβεστική γωνία)

• Γενικά για τους κλινοπυροξένους (π.χ. αυγίτης), με εξαίρεση τον αιγιρίνη-αιγιρινικό αυγίτη και σποδουμένη, η κατασβεστική γωνία θεωρείται μεγάλη (~30-50°).

• Οι ορθοπυρόξενοι κρυσταλλώνονται στο ρομβικό σύστημα και ως εκ τούτου οι αντίστοιχες τομές οι παράλληλες στον άξονα c έχουν ορθή κατάσβεση (Γ,Δ,Ε).