|
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Αντικείμενο έρευνας της Νεοτεκτονικής
Η Τεκτονική
Γεωλογία, που ασχολείται με τη δομή του γήινου φλοιού
και η Σεισμολογία, που μελετά τις στιγμιαίες τεκτονικές
κινήσεις (σεισμοί) και τη διάδοση των σεισμικών κυμάτων
στο εσωτερικό της Γης, ακολούθησαν ανεξάρτητους και
διαφορετικούς δρόμους ανάπτυξης και εξέλιξης, παρόλο
που είχαν ουσιαστικά κοινό αντικείμενο μελέτης τις
τεκτονικές διεργασίες του φλοιού της Γης, παλιότερες η
πρώτη και σύγχρονες η δεύτερη.
Η Τεκτονική Γεωλογία μελετά τις παρατηρούμενες δομές του
φλοιού και επεκτείνει τις ερμηνείες και υποθέσεις για
διάφορες φάσεις που καλύπτουν ολόκληρη τη γεωλογική
ιστορία του πλανήτη μας. Στο διάστημα αυτό συνέβησαν
«μεγάλης κλίμακας» διαταραχές του γήινου φλοιού, όπως οι
ορογενέσεις κλπ., που αποτελούν το κύριο αντικείμενο της
Τεκτονικής. Αντίθετα οι πρόσφατες (νεοτεκτονικές) και οι
σημερινές (ενεργές) τεκτονικές διεργασίες, που
θεωρούνται γενικά σαν «μικρής κλίμακας» φαινόμενα, έχουν
μάλλον μικρή σημασία στις ορογενετικές διεργασίες και
δεν είχαν μέχρι πρόσφατα την ίδια βαρύτητα στις μελέτες
της τεκτονικής.
Η Σεισμολογία ξεκίνησε στις αρχές του αιώνα μας σαν μια
ξεχωριστή φυσική επιστήμη συνδυάζοντας τις θεωρίες της
ελαστικότητας και των κυμάνσεων για να μελετήσει τις
στιγμιαίες τεκτονικές διαταραχές του γήινου φλοιού με
θεωρητικό (μαθηματικό) κυρίως τρόπο. Ταυτόχρονα έδωσε
σημαντική ώθηση στις γεωεπιστήμες, αφού προσκόμισε
πλήθος πληροφοριών για τη δομή του εσωτερικού του
πλανήτη μας και τις γεωδυναμικές διεργασίες του.
Την τελευταία δεκαετία παρατηρείται μια διαρκώς
αυξανόμενη προσέγγιση των δύο αυτών ανεξάρτητων
επιστημονικών κλάδων, με αντικειμενικό σκοπό να
μελετηθούν τα σεισμικά φαινόμενα μέσα στα πλαίσια της
τεκτονικής δομής του φλοιού της Γης (σεισμοτεκτονική),
Η Νεοτεκτονική αποτελεί ένα σχετικά καινούργιο κλάδο των
γεωεπιστημών και ειδικότερα της Τεκτονικής Γεωλογίας,
που μελετά τις πιο «πρόσφατες» γεωλογικές δομές και
διεργασίες. Ουσιαστικά δε διαχωρίζεται από να συνδέσουν
τα φαινόμενα των στιγμιαίων τεκτονικών κινήσεων, που
είναι οι σεισμοί, με τις παρά τηρήσεις των παλιότερων
τεκτονικών κινήσεων, που είναι εκφρασμένες με τους
κλασικούς γεωλογικούς όρους. Με άλλα λόγια η
Νεοτεκτονική μπορεί να χαρακτηριστεί σαν η «ενδιάμεση
γέφυρα» μεταξύ της Τεκτονικής Γεωλογίας και της
Σεισμολογίας.
Σαν «νέα» ή «πρόσφατα» τεκτονικά γεγονότα, που αποτελούν
το αντικείμενο της νεοτεκτονικής, θεωρούνται γενικά όλα
εκείνα τα γεγονότα που έλαβαν χώρα κατά το Νεογενές και
Τεταρτογενές θα πρέπει πάντως να διευκρινιστεί ότι δεν
υπάρχει μια γενική παραδοχή για τον καθορισμό του
χρονικού ορίου έναρξης των νεοτεκτονικών γεγονότων.
Μερικοί επιστήμονες μάλιστα υποστηρίζουν ότι σαν νέα
τεκτονικά γεγονότα πρέπει να αναφέρονται μόνο εκείνα
του Τεταρτογενούς και ιδιαίτερα του Ανώτερου
Πλειστόκαινου και Ολόκαινου, τα οποία έχουν και άμεση
σχέση με την ενεργό τεκτονική.
Παρόλες τις διάφορες επιστημονικές απόψεις που έχουν
εκφραστεί διεθνώς για το θέμα αυτό, μια πιο ολοκληρωμένη
άποψη είναι το να θεωρήσουμε σαν αντικείμενο της νέο
τεκτονικής έρευνας όλα τα τεκτονικά γεγονότα που
συνέβησαν ή συμβαίνουν ακόμη σε ένα γεωλογικό χώρο μετά
την τελική ορογένεση του. Με την έννοια αυτή η
Νεοτεκτονική εξετάζει όλα τα τεκτονικά φαινόμενα και τις
διεργασίες που λαμβάνουν χώρα στην οπισθοχώρα της νέας
οροσειράς, Αυτονόητο είναι βέβαια ότι η Νεοτεκτονική
εξετάζει και τις τεκτονικές διεργασίες που έγιναν
πρόσφατα ή γίνονται ακόμη στο χώρο σύγκρουσης των
σημερινών λιθοσφαιρικών πλακών, είτε, αυτός είναι
χερσαίος, είτε θαλάσσιος.
Στα πλαίσια της νεοτεκτονικής μελετούνται οι τεκτονικές
παραμορφώσεις που έγιναν σε σχετικά σύντομο χρονικό
διάστημα και μ' αυτό τον τρόπο μπορεί να γίνει μια
καλύτερη προσέγγιση της σχέσης φυσικής παραμόρφωσης -
γενεσιουργού τάσης, ειδικά για τις περιπτώσεις ρηξιγενών
παραμορφώσεων σε ασυνεχές μέσο.
Ουσιαστικά με τις νεοτεκτονικές μελέτες γίνεται
λεπτομερής ανάλυση των νέων τεκτονικών παραμορφώσεων και
χρονολόγηση αυτών σε σχέση με τις παλιότερες τεκτονικές
δράσεις.
Καλύτερες περιοχές για τη διαπίστωση και ερμηνεία των
νεοτεκτονικών κινήσεων αποτελούν οι γεωλογικοί
σχηματισμοί που βρίσκονται είτε στα όρια των σύγχρονων
λιθοσφαιρικών πλακών, είτε σε νεογενείς - τεταρτογενείς
τεκτονικές τάφρους (λεκάνες) στο εσωτερικό των πλακών.
|
