ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ

Τμήμα Γεωλογίας - Τομέας Γεωλογίας

 

 

ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΚΑΙ ΠΟΙΟΤΙΚΗ ΝΕΟΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ

 

Γεωμετρικά στοιχεία των ρηγμάτων

 

Τα κύρια γεωμετρικά χαρακτηριστικά των ρηγμάτων που προσδιορίζονται και μετριούνται στο ύπαιθρο είναι (Σχ. 53):

Σχ. 53. Μέτρηση γεωμετρικών στοιχείων ρηγμάτων, ΕΡ: επίπεδο του ρήγματος, ΟΕ: οριζόντιο επίπεδο, Β: διεύθυνση μαγνητικού Βορρά, δ: διεύθυνση επιπέδου ρήγματος (παράταξη), δκ: διεύθυνση κλίσης, π: γωνία παράταξης (αζιμούθιο), α: γωνία κλίσης, γ: γράμμωση τεκτονικής ολίσθησης, β: γωνία pitch (ορισμός στο κείμενο), —* κατεύθυνση τεκτονικής κίνησης, ΚΔ: περίπτωση κανονικού ρήγματος με δεξιόστροφη συνιστώσα οριζόντιας μετατόπισης, ΑΑ: ανάστροφο ρήγμα με αριστερόστροφη συνιστώσα.

 

  • Το επίπεδο της ρηξιγενούς επιφάνειας ή επίπεδο ρήγματος (ΕΡ), το οποίο προσδιορίζεται στο χώρο από τα γραμμικά στοιχεία διεύθυνση ή παράταξη (γωνία με το Βορρά, 0°-360°) και κλίση (γωνία με το οριζόντιο επίπεδο, 0°-90°).

  • Το διάνυσμα της σχετικής κίνησης των αποχωρισθέντων τεμαχών (R).

Το διάνυσμα της κίνησης βρίσκεται πάνω στο επίπεδο του ρήγματος, η διεύθυνση του ορίζεται από τη γωνία της τεκτονικής γράμμωσης με το οριζόντιο επίπεδο (γωνία pitch η οποία είναι πάντα οξεία), η φορά του διαπιστώνεται με τις μικροτεκτονικές γραμμώσεις όπως αναφέρθηκε προηγούμενα και το μέτρο του υπολογίζεται από τη σχετική μετατόπιση των δύο τεμαχών. Ο προσανατολισμός της φοράς της τεκτονικής γράμμωσης, δηλαδή του διανύσματος της κίνησης γίνεται σε σχέση με τα σημεία του ορίζοντα (κατεύθυνση βύθισης του διανύσματος). Όλες αυτές οι μετρήσεις γίνονται στο ύπαιθρο με γεωλογική πυξίδα ακριβείας. Τέλος, με τη φορά της σχετικής κίνησης χαρακτηρίζονται τα είδη των ρηγμάτων σαν κανονικά (normal, normale), ανάστροφα (reverse, inverse) και οριζόντιας μετατόπισης (strike slip, decrochement), τα οποία διακρίνονται σε δεξιόστροφα (dextral) και αριστερόστροφα (sinistral) με όλους τους ενδιάμεσους συνδυασμούς τους.

 

Τα παραπάνω στοιχεία αποδίδονται γραφικά στο σχήμα 54.

Σχ. 54. Απεικόνιση των σχετικών κινήσεων τεμάχους που απουσιάζει σε μια κατοπτρική επιφάνεια ρήγματος (παράταξης 45°, κλίσης 45° ΝΑ) και οι αντίστοιχες στερεογραφικές προβολές. Β: Βορράς, Κ: κανονική κίνηση, Α: ανάστροφη, δ: δεξιόστροφη, α: αριστερόστροφη και οι συνδυασμοί τους (τροποποιημένο σχήμα από Vialon et al. 1976).

 

Το διάνυσμα της κίνησης αναλύεται στις εξής τρεις συνιστώσες στο τρισορθογώνιο σύστημα (Σχ. 55):

Σχ. 55. Το διάνυσμα της σχετικής κίνησης (R) των δυο τεμαχών ενός ρήγματος (στην περίπτωση αυτή κανονικό δεξιόστροφο) και οι συνιστώσες στις οποίες αναλύεται. R V, κατακόρυφη, RHT, οριζόντια εγκάρσια, RHL, οριζόντια πλευρική, α, γωνία κλίσης και β, γωνία pitch. (Κατά Angelier 1979α).

 

 R= RV + RH T + RH L

όπου RV: κατακόρυφη συνιστώσα

RHT: οριζόντια εγκάρσια συνιστώσα (κάθετη στη διεύθυνση του ρήγματος)
RHL : οριζόντια πλευρική συνιστώσα (παράλληλη προς τη διεύθυνση του ρήγματος).
Οι συνιστώσες αυτές συνδέονται με το διάνυσμα της κίνησης (συνισταμένη) με τις γνωστές τριγωνομετρικές σχέσεις:

RV      = R·ημ· ημ 

RHT = R · ημ · συν 

RHL = R · συν

 

όπου α είναι η γωνία κλίσης του επιπέδου του ρήγματος και β η γωνία της τεκτονικής γράμμωσης ολίσθησης με το οριζόντιο επίπεδο (γωνία pitch).

 

 

 

 

 

Τεχνική επιμέλεια & Επεξεργασία: Σωτ. Π. Σμπόρας